Evlilik Birliğinin Temsili
Evlilik birliğinin temsili, bir eşin diğer eş için de sonuç doğuracak şekilde ailenin gereksinimlerini karşılamak için hukuksal işlemler yapma yetkisidir.
Evlilik birliğini eşler birlikte yönetirler.
Temsil yetkisi, mutlak kişiye sıkı sıkıya bağlı hak niteliğinde olduğundan devredilemez ve bu yetkiden feragat edilemez.
Temsil yetkisini kullanacak olan eşin tam ehliyetli olması gerekir.
Bu bakımdan kısıtlama kararı ile evlilik birliğini temsil yetkisi ortadan kalkar.
Ancak ayırt etme gücüne sahip kısıtlı eş, evlilik birliğini temsilen karşılıksız kazandırmalarda bulunabilir.
Tam ehliyetsiz veya sınırlı ehliyetsiz eşin temsil yetkisi yoktur. Ancak diğer eşin, sınırlı ehliyetsiz eşin evlilik birliğini temsiline muvafakat etmesi mümkündür.
Eşlerin temsil yetkisi olağan temsil yetkisi ve olağanüstü temsil yetkisi olmak üzere ikiye ayrılır.
Olağan Temsil Yetkisi
Olağan temsil yetkisi, evlilik birliğinin ve çocukların, günlük ve sürekli gereksinimlerinin karşılanması için yapılması gereken hukuksal işlemleri konu edinir.
Eşlerden her biri, ortak yaşamın devamı süresince ailenin sürekli gereksinimleri için evlilik birliğini temsil eder.
Örneğin, yiyecek, giyecek, ilaç alınması gibi ailenin sürekli gereksinimlerinin karşılanması için gereken hukuksal işlemleri eşlerden her biri tek başına yapabilir.
Evlilik birliğinin gereksinimleri için işlemi yapan eş yanında, diğer eş de sorumludur. Diğer eşin de sorumluluğu açısından onun birlik giderlerine katılma oranına bakılmaz.
Eşlerin olağan temsil yetkisi, yasadan kaynaklanan bir yetkidir. Diğer eşin rızasına bağlı değildir.
Olağanüstü Temsil Yetkisi
Olağanüstü temsil yetkisi, ailenin günlük ve sürekli gereksinimleri dışında kalan işler için yapılması gereken hukuksal işlemlerde söz konusu olur.
Örneğin, aile konutunu kiralama, satın alma vb işlemler
Ancak eşlerden biri, diğer eş veya haklı nedenlerle yargıç tarafından yetkili kılınmışsa ya da birliğin yararı bakımından gecikmede sakınca bulunur ve diğer eşin hastalığı, başka bir yerde olması veya benzeri nedenlerle rızası alınmazsa birliği tek başına temsil edebilir. Üçüncü kişilere karşı da bu işlemi yapan eş sorumlu olur.
Ancak işlemi yapan eş, daha sonra katkı payı oranında diğer eşe rücu edebilir.
Olağanüstü temsil için diğer eş tarafından yetkilendirme (verilen rıza) herhangi bir şekle tabi değildir.
Yetkilendirme, belirli bir işlem için verilebileceği gibi birden çok işlemi de içerebilir. Olağanüstü temsil yetkisi kapsamına giren bir gereksinimden dolayı, işlemi yapmak isteyen eşe diğer eş haklı bir neden olmaksızın temsil yetkisi vermezse işlemi yapmak isteyen eş, bu nedenle mahkemeye başvurarak kendisinin yetkili kılınmasını isteyebilir.
Sorumluluk
Olağan temsil yetkisinin kullanıldığı durumlarda, eşler üçüncü kişilere karşı müteselsilen sorumlu olurlar.
İşlemin evlilik birliği temsil yetkisi kapsamında yapıldığını ispat yükü, işlemin tarafı üçüncü kişiye aittir. Eşlerden her biri, birliği temsil yetkisi bulunmaksızın yaptığı işlemlerden kişisel olarak sorumludur. Ancak temsil yetkisinin üçüncü kişilerce anlaşılamayacak şekilde aşılması durumunda eşler müteselsilen sorumludurlar.
Ancak işlemin tarafı üçüncü kişi gerçek durumu biliyorsa işlemde bulunan eş tek başına sorumlu olur.
Temsil Yetkisinin Kaldırılması, Sınırlanması veya Geri Alınması
Temsil yetkisinin kaldırılması veya sınırlanması kural olarak olağan temsil yetkisi açısından söz konusudur. Eşlerden biri birliği temsil yetkisini aşar veya bu yetkiyi kullanmada yetersiz kalırsa diğer eşin istemi üzerine temsil yetkisi kaldırılabilir veya sınırlanabilir.
Örneğin eşlerden birisinin diğerinden habersiz olarak yüksek miktarlı kredi çekmesi durumunda temsil yetkisi aşılmış olur.
Temsil yetkisinin kaldırılması veya sınırlanması ancak mahkeme kararı ile olur.
İstemde bulunan eş, temsil yetkisinin kaldırıldığını veya sınırlandığını, üçüncü kişilere yalnızca kişisel duyuru yoluyla bildirebilir.
Temsil yetkisinin kaldırılmasının veya sınırlanmasının iyi niyetli üçüncü kişilere karşı sonuç doğurması, durumun yargıç kararıyla ilan edilmesine bağlıdır.
Mahkeme tarafından karar ilan edilirse üçüncü kişiler, ilandan itibaren iyi niyet iddiasında bulunamazlar.
Temsil yetkisinin kaldırılmasına veya sınırlanmasına ilişkin karar, koşullar değiştiğinde eşlerden birinin istemi üzerine yargıç tarafından değiştirilebilir.
İlk karar ilan edilmiş ise değişikliğe ilişkin karar da ilan olunur.
Olağanüstü temsil yetkisi, diğer eş tarafından verilmişse o bu yetkiyi her zaman geri alabilir. Mahkeme tarafından yetkilendirmede de yetki kaldırılabilir ya da sınırlandırılabilir.