A.Yargı Birliği Sistemi

Yargı birliği sisteminde adli yargı düzeninden ayrı bir idari yargı düzeni ve adli mahkemelerden ayrı idari mahkemeler yoktur. Bu sistemde kişilerle idare arasında meydana gelen uyuşmazlıklar, adli yargıda çözümlenir. Başka bir ifadeyle idarenin faaliyetlerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar tıpkı gerçek kişiler arasında meydana gelen uyuşmazlıklar gibi genel mahkemeler olan adli mahkemelerde çözülür. Bu anlamda mahkemeler önünde idare ve kişiler aynı düzeyde kabul edilirler ve her ikisinde de ortak hukuk kuralları common law uygulanır. Hukukun ve yargının tekliği ilkesine dayanan yargı birliği sistemi yaygın olarak ABD, İngiltere, Kanada gibi Anglo Sakson ülkelerinde uygulanır. Bu sebeple bu sisteme Anglo Sakson sistemi de denir.

B.Yargı Ayrılığı Sistemi(İdari Rejim)

İdari rejim olarak da adlandırılan yargı ayrılığı sistemi, idarenin kuruluşu ve etkinlikleri için idare hukuku adı altında ayrı bir hukuk dalının; idarenin idare hukuku kapsamına giren etkinliklerinden doğan uyuşmazlıklar içinse idari yargı olarak adlandırılan ve kendine özgü kurallarıyla yöntemleri bulunan ayrı bir yargı kolunun geliştiği sistemdir. Bu sistemin uygulandığı ülkelerde idare hukukunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar adli mahkemelerin dışında teşkilatlanmış olan idari mahkemelerde çözümlenip karara bağlanır. Fransa başta olmak üzere Almanya, İtalya ve Hollanda gibi Kara Avrupası ülkelerinde uygulanan bu sisteme bu sebeple Kara Avrupası sistemi de denir. Ülkemizde uygulanan sistem de yargı ayrılığı sistemidir.

Özellikleri: Yargı ayrılığı sisteminin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz.

*İdare, resen icra yetkisine sahiptir. İdare, kamu gücüne ve ayrılıklarına dayanarak tek taraflı işlem tesis ederek gerektiğinde bu işlemleri zorla kendisi yerine getirebilir.

*İdare, yargı denetimine tabidir. Elbette ki idare, kamu gücü ve ayrıcalıklarına dayanarak işlemleri keyfi veya hukuka aykırı olarak tesis edemez. İdarenin keyfiliğinin ve hukuka aykırı hareket etmesinin önüne geçmek için de yargı denetiminin varlığı gerekir.

*İdarenin faaliyetlerinden doğan uyuşmazlıkların çözümü için adli yargı mercilerinden ayrı olarak idari yargı mercilerinin bulunması da idari rejimin özelliklerindendir.

Son olarak, bu sistemde adli yargı ve idari yargı olarak iki farklı yargı düzeni bulunduğu için bu iki düzen arasındaki uyuşmazlıkların çözümü için bir uyuşmazlık mahkemesinin varlığı da önemlidir. Nitekim ülkemizde de 1945 yılında adli yargı mercileri ile idari yargı mercileri arasındaki uyuşmazlıkları kesin olarak karara bağlamak üzere Uyuşmazlık Mahkemesi kurulmuştur.