Maurice Hilleman ismini muhtemelen birçok kişi duymamış olabilir;
Onu tanımlamak için “bilim tarihinin emsalsiz kahramanlarından bir tanesidir” demek hiç de abartılı bir söylem olmaz.
Sizce bir insan evladı kaç hayat kurtarırsa “kahraman” ilan edilmeli?
8?
8.000?
80.000?
800.000?
Veyahut her yıl 8.000.000?
Ve bir soru daha…
Kaç kişi bu dünyadan göçüp gidişinden sonra dahi on milyonlarca ölümü engelleyebilmiştir???
Maurice Hilleman Kimdir?
Maurice Hilleman, 1919 – 2005 yılları arasında yaşamış bir Amerikalı mikrobiyolog…
Esas uzmanlığı aşılar,
Ancak,
Uygulayıcı olmaktan ziyade keşfedici…
Maurice Hilleman seksen altı yıllık ömrüne kırkın üzerinde insan ve hayvan aşısı keşfi sığdırmış emsalsiz bir bilim insanıdır.
Maurice Hilleman seksen altı yıllık ömrüne kırkın üzerinde insan ve hayvan aşısı keşfi sığdırmış bir bilim insanıdır. Sadece çocukluk çağı aşı keşifleri ile bile, her yıl sekiz milyon hayat kurtarmaya devam ediyor!!!
CDC (Center for disease Control and Prevention / Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi) çocukluk çağında 16 antijene (hastalık etkenine) karşı aşılanmayı öneriyor,
Bu 16 antijenden 8 tanesini bizatihi Maurice Hilleman ve ekibi geliştirmiştir.
Hangileri mi???
- Kızamık
- Kabakulak
- Hepatit A
- Hepatit B
- Su çiçeği
- Neisseria meningitidis
- Streptococcus pneumoniae
- Haemophilus influenzae
Bu esnada Maurice Hilleman öncelikle aşı keşfi ile özdeşleşmiş bir karakterdir,
Ancak onun bulaşıcı hastalıklar ile mücadelesi ve insanlığa hizmetlerinin sadece aşıların keşfi ile de sınırlı olmadığını aktarmak isterim…
Aşı Kelimesinin Kökeni
“Aşı” kelimesinin içerisindeki “aş” Eski Türkçe’de “ek, perçin, kaynak” anlamına gelirmiş,
Haliyle “aşılamak” da “onarmak” demek oluyor.
Atalarımız ne de güzel isim vermişler…
Maurice Hilleman ’ın Keşifleri
İkinci Dünya Savaşının patlak verdiği sırada,
Maurice Hilleman da genç bir hekim şu anki adı ile Bristol Myers Squibb (BMS) olan E.R. Squibb & Sons’ da araştırmacı olarak göreve başlar.
Ensefalit, yani beyin iltihabının o dönemdeki en yaygın nedeni Japon Ensefaliti virüsüdür.
Bu esnada,
İnsana sivrisinek ısırığıyla bulaşan Japon Ensefaliti (JE) virüsü, ciddi beyin hasarı ve ölümle sonuçlanabilen çok ciddi bir enfeksiyondur.
Genç kâşifin aşı serüveni, 1944 yılında Japon Ensefaliti Aşısı keşfi ile başlar.
1949 yılından itibaren ise Maurice Hilleman çalışmalarını özellikle influenza virüs üzerine yoğunlaştırır.
İlkin, influenza virüsünün yapısını sık sık değiştirebildiğini keşfeder.
Bu önemli bulgu, takip eden dönemlerde tüm gelişmelerin temelini oluşturacaktır.
Çünkü,
Maurice Hilleman ‘ın tanımladığı antijenik şift ve drift, grip salgınlarının gelişiminde çok kritik rol oynar.
Bu teoriye göre influenza virüsün antijenik yapısında oluşan küçük ve yavaş gelişen değişiklikler (antijenik drift) epidemilere yol açar,
Bir başka ifade ile,
Antijenik drift olursa salgın bölgesel düzeyde sınırlı kalır.
Ancak,
Ani ve büyük değişiklikler (antijenik shift) ortaya çıkarsa, bu yeni varyanta hiç kimse bağışık olmayacağı için virüs pandemilere neden olacaktır.
Örneğin…
Maurice Hilleman 1957’ de Hong Kong’da başlayan influenza salgınının pandemiye dönüşebileceğini öngörüp,
Virüs henüz Amerika’ya ulaşmadan önce aşısını keşfederek büyük salgının 70 bin ölüm ile sınırlı kalabilmesini sağladı.
Şüphesiz her bir insan hayatı çok önemli ve değerli,
Hele hele kurtarılabilme ihtimali varsa…
Yetmiş bin can kaybı tabii ki hiç de azımsanacak bir sayı değil,
Ancak,
Bilim insanları, Hilleman’ ın antijenik şifti tespit ederek hazırladığı grip aşısı eğer kitlesel olarak uygulanmamış olsaydı,
Ölüm sayısının 1 milyonu aşmasının mümkün olduğunu belirtiyorlar!!!
Maurice Hilleman’ ın Kariyerinde İkinci ve En Uzun Durak
Maurice Hilleman 1957 yılında Merck & Co (firma Amerika ve Kanada’ da Merck, dünyanın geri kalan kısmında MSD olarak bilinir) ‘ya katılır,
Ve,
Profesyonel kariyerinin sonuna değin bu firmada çalışır.
Merck’de özellikle çocukluk çağı bulaşıcı hastalıklarına odaklanır.
Nihayetinde bu firma çatısı altında su çiceği, Hepatit A, Hepatit B, pnömokok, meningokok, kızamık, kabakulak, kızamıkçık aşılarını keşfeder.
Bir sonraki adımda üç ayrı antijeni tek bir aşıda birleştirmeyi başarır,
Ve,
Tek enjeksiyonda kızamık, kabakulak ve kızamık olmak üzere üç farklı etkene karşı bağışıklamayı mümkün hale getirir.
Bir Kızı Olmalı İnsanın
Büyük Şair Nazım Hikmet’in dizelerinde tasvir ettiği gibi bir kızı olmalı insanın…
Bir kızı olmalı insanın
Canını emanet ettiğin, elin, ayağın, gözün, kulağın, her şeyin
Bir kızı olmalı insanın
Bir hata yaptığında, gözlerinin içine baktığın, bakar bakmaz masumiyetiyle saniyeler içinde eridiğin, vefasına taptığın.
Bir kızı olmalı insanın
Evinde babasına, annesine karşı nazlı niyazlı
Sokakta cadılığından ve hışmından korktuğun
Bir kızı olmalı insanın
Herkes terk ettiğinde seni, varlığında da yokluğunda da evliyken de bekarken de babacığım ya da anneciğim diye kucak açtığında gözyaşlarıyla bağrına bastığın
Bir kızı olmalı insanın
Demlediği çayı süzülerek getirdiğini seyrettiğin
Pişirdiği kahvenin tadına gizlediğin, özenle bezediğin
Bir kızı olmalı insanın
Canıyla canlandığın, varlığıyla anlamlandığın, özlemiyle ve iç çekişlerinle dağ dağ efkarlandığın
Bir kızı olmalı insanın
“Dünya bir yana, kızım bir yana” diyebildiğin…
Ve,
Tarih 27 Eylül 1957′ yi gösterirken,
Maurice Hilleman’ ın da bir kızı doğar…
Hilleman belki kendi evladının hastalanması engelleyemedi,
Ancak,
1963 yılında kızı Jeryl Lynn kabakulak olduğunda, ondan izole ettiği virüs ile kabakulak aşısını keşfetti…
Günümüzde kabakulak aşısı üretiminde hala o küçük kızın boğaz sürüntüsünden elde edilen virüs kullanılmaktadır,
Ve,
Günümüzde adı hala Maurice Hilleman’ ın kızıyla anılır,
Ve,
Jeryl Lynn suşu olarak bilinir.
Aşıların Keşfine İmza Atan Bilim İnsanları
Girişte de belirttiğim gibi,
Maurice Hilleman seksen altı yıllık ömrüne kırkın üzerinde insan ve hayvan aşısı keşfi sığdırmış bir bilim insanı…
Onun insan hayatını katkılarını tek tek anlatmak yerine,
Esasen aşağıdaki tabloya bir göz atmak bile yeterli olacaktır.
Maurice Hilleman ’ın Çalışmalarının Nihai Çıktısı
Maurice Hilleman ’ın keşfettiği aşılar sayesinde her yıl 8 milyondan fazla ölüm engelleniyor!!!
Bu bahsedilen rakam da sadece yaşam kayıpları,
Bir de üstüne hastalık epizotları ile hastalığa bağlı oluşan sekeller, sakatlıklar ve kronikleşen durumları ekleyin…
Neticede bir de hastalıklara bağlı ortaya çıkan direkt ve indirekt maliyetleri eklerseniz toplam fayda misliyle artıyor….
Türkiye'de Ulusal Bağışıklama Programının Etkisi
Prof Mehmet Ceyhan bir çalışmasında, ülkemizde başarıyla uygulanmakta olan Çocukluk Çağı Ulusal Aşı Programının etkilerini göstermiş,
Ve,
Çocukluk çağı aşılarının ülkemizde her yıl 3.019.176 hastalığı ve bunlara bağlı 14.296 çocuk ölümünü önlediğini tespit etmiştir!!!
Bu toplam rakamlar içerisinde Maurice Hilleman ‘ın keşfettiği aşıların etkisine baktığımızda ise aşağıdaki gibi bir tablo ortaya çıkıyor:
| Hastalık | Yıllık Vaka Sayısı | Yıllık Ölüm Sayısı |
|---|---|---|
| Kızamık | 415.842 | 832 |
| Kızamıkçık | 378.137 | 189 |
| Kabakulak | 189.068 | 19 |
| Hepatit B | 19.130 | 3.348 |
| Hepatit A | 4.783 | 5 |
| Suçiçeği | 1.195.637 | 24 |
| Pnömokokal hastalıklar | 634.151 | 7.033 |
| TOPLAM | 2.836.748 | 11.450 |
Özetle,
Tek bir insanın keşfettiği aşılar sayesinde, ülkemde her yıl yaklaşık 3 milyon çocuğun hastalanması,
Ve,
Bu hastalıklara bağlı 10 binden fazla ölüm engelleniyor.
Durum bu kadar açıkken,
İnsan hayatına katma değeri bu denli ayan beyan ortadayken nasıl bir akıl tutulması ile aşı karşıtlığı yapılabiliyor anlaşılır gibi değil!!!