Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanı Erhan Çetinkaya, TÜİK Toplantı Salonu'nda basın kuruluşlarının Ankara temsilcileri ve ekonomi haber müdürleriyle bir araya gelerek enflasyon hesaplamalarına dair önemli açıklamalarda bulundu. Çetinkaya, TÜFE hesaplamalarındaki madde fiyatlarının açıklanmaması, diğer kuruluşlarca yayımlanan endekslerle farklılıklar ve fiyat artışlarına etki eden faktörler hakkında değerlendirmelerde bulundu.
TÜFE'nin Hesaplanma Süreci
Çetinkaya, TÜFE'nin tüketim harcamalarına konu olan mal ve hizmetlere ait fiyatların genel düzeyinde zaman içerisinde meydana gelen değişimi ölçtüğünü belirtti. Endeksin Türkiye hanehalkının ortalama harcama alışkanlıklarını temsil eden sabit bir mal ve hizmet sepetine dayandığını ve tüketicilerin karşılaştığı perakende fiyatlarındaki ortalama değişimi ölçtüğünü ifade etti. Çetinkaya, TÜFE'nin yaşam maliyetlerini ölçmediğini ve yaşam maliyeti endeksi ile karıştırılmaması gerektiğini vurguladı.
Madde Fiyatlarının Açıklanmaması
Çetinkaya, TÜFE hesaplamalarında kullanılan madde fiyatlarının yayımlanmamasına ilişkin eleştirileri yanıtladı: "TÜFE'yi Türkiye genelinde aylık 600 binin üzerinde fiyatı derleyerek hesaplıyoruz. Bu fiyatların yaklaşık 300 bini marketlerden alınan kasa fiyatlarından oluşuyor. Madde fiyatlarının yayımlanması için ekstra bir gün daha çalışma yapmak gerekiyor. Bu sebeple artık gösterge niteliği taşımayan bu fiyatları yayınlamıyoruz."
Avrupa Standartları ve ENAG ile Farklılıklar
Çetinkaya, Avrupa Birliği'ne üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada istatistik ofislerinin internet sitelerinin incelendiğinde madde düzeyinde tüm fiyatları yayınlayan herhangi bir ülke bulunmadığını belirtti. ENAG ile TÜİK'in açıkladığı enflasyon rakamları arasındaki farklılıklara değinen Çetinkaya, ENAG'ın hesaplama yöntemlerinin gerçeği yansıtmaktan uzak olduğunu ve metodolojilerinin farklı olduğunu vurguladı.
Şirket Karları ve Fahiş Fiyat Artışları
Çetinkaya, Türkiye'deki şirket karlarının enflasyonu yukarı taşıyan bir etkiye sahip olduğuna dikkati çekerek, "Türkiye'deki şirketler enflasyonist ortamı kullanarak normalde alması gereken karlardan daha yüksek fahiş karlar elde ediyorlar. Enflasyondan bağımsız şirket karlarına bağlı bir fahiş fiyat artışı var. Bu etki, pandemi sonrasından itibaren gözlemleniyor." dedi.
Enflasyonun Teknik Hesaplamaları ve Algı Yönetimi
Çetinkaya, TÜFE'nin Eurostat standartlarına yüksek derecede uyumlu olarak hesaplandığını ve enflasyon hesaplamalarının teknik ve bilimsel yöntemlere dayandığını belirtti. Ancak algı yönetiminin enflasyon verilerinin doğru anlaşılmasını zorlaştırdığını söyledi.
Temmuz Ayına Dikkat
Çetinkaya, haziran ayındaki enflasyonun düşük gelmesinin tarla ürünlerinin çıkmasıyla ilişkili olduğunu belirterek, temmuz ayında bazı zamların enflasyon rakamlarına yansıyacağını ifade etti: "Hazirandan bu yana ötelenen bazı zamlar temmuz ayı enflasyon rakamlarını etkileyecek. Kurlar da Türkiye'deki enflasyon belirleyicilerinden biridir. Kurdaki stabilitenin aylık enflasyon üzerinde ciddi bir etkisi var, enflasyonun artışını baskılıyor."
Çetinkaya'nın açıklamaları, TÜİK'in enflasyon hesaplamalarına ilişkin eleştirileri yanıtlamak ve doğru bilgiyi kamuoyuyla paylaşmak amacıyla düzenlenen toplantının önemini vurguluyor. Bu açıklamalar, enflasyon verilerinin doğru anlaşılması ve kamuoyunun bilinçlenmesi açısından büyük bir önem taşıyor.
