TMMOB Şehir Plancıları Odası, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Maraş merkezli depremlerin ikinci yıldönümü nedeniyle bir basın açıklaması yaptı. Açıklamada, afetin ardından geçen sürede nelerin bilindiği, nelerin hala belirsiz olduğu ve bu süreçte ne gibi taleplerin bulunduğu vurgulandı.

Neleri Biliyoruz?

Bölge Halkının Temel İhtiyaçları Karşılanmadı
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın 26 Ocak 2025 tarihli açıklamasında, deprem sonrası birçok binanın teslim edildiği ve yeniden inşa çalışmalarının ilerlediği belirtilmiştir. Ancak iki yıl sonra, bölge halkının acil barınma, güvenlik, altyapı gibi temel ihtiyaçlarının hala karşılanmadığı açıkça görülmektedir.

Anayasal Hakların Gasp Edildiğini Biliyoruz
Bölgedeki bazı yerleşim alanları, "rezerv alan" ilan edilerek, ev sahipleri bu alanlardan boşaltılmaya zorlanmıştır. Bu durum, vatandaşların mülkiyet haklarının ihlali anlamına gelmektedir.

Adaletsizliğin Hakim Olduğunu Biliyoruz
"Yerinde Dönüşüm Projesi" kapsamında sunulan hibe ve kredi desteği, depremzedelerin mali yükümlülüklerini artırmış ve evlerinin devlet kontrolüne geçmesine zemin hazırlamıştır. Ayrıca, kiracılar bu süreçte yer bulamamakta ve güvenli barınma hakkından mahrum bırakılmaktadır.

Yaşama Dair Kimi Notlar[*] Yaşama Dair Kimi Notlar[*]

Projelerin Kapalı Bir Biçimde Yürütüldüğünü Biliyoruz
Bakanlık, birçok projede inşaat sürecini ve verileri paylaştığı halde, planlama süreçlerine dair herhangi bir şeffaflık göstermemiştir. Bu durum, halkın ihtiyaçlarıyla örtüşmeyen kararlarla sonuçlanmaktadır.

Vaatlerin Yerine Getirilmediğini Biliyoruz
Deprem sonrası verilen vaatler ve hedefler, ikinci yılın sonunda dahi gerçekleşmemiştir. Hedeflenen konutların büyük bir kısmı hala tamamlanmamıştır.

Bilimsel Gerçeklere Dayanmayan Kararlar Alındığını Biliyoruz
Alınan kararlar, yer bilimsel veriler ve kapsamlı analizler yerine daha çok ekonomik ve siyasi çıkarlar doğrultusunda şekillendirilmiştir.

Kapsamlı Çözümlerden Uzaklaşıldığını Biliyoruz
Deprem ve yapı stoğu sorunları, uzun vadeli ve sürdürülebilir çözümlerle ele alınmamıştır. Kısa vadeli ve popülist politikalar, kalıcı ve sağlıklı kentleşme hedeflerinin önüne geçmiştir.

İmar Affı Uygulamalarından Ders Alınmadığını Biliyoruz
İmar affı gibi uygulamalar, teknik denetimsizlikle yasallaştırılmış ve bugüne kadar alınan önlemler, geçmişteki hataları görmezden gelmiştir.

Sorumluların Cezasız Kaldığını Biliyoruz
Müteahhitlerin sorumluluğu öne sürülse de, etüd, inşa, ruhsatlandırma ve denetim süreçlerinde yer alan diğer sorumlular cezalandırılmamıştır. Bu durum, kamu vicdanını derinden sarsmıştır.

Felaketten Ders Alınmadığını Biliyoruz
Depremden sonra yapılan yeniden inşa süreci, popülist vaatler ve hız gösterilerine kurban edilmiş; kentlerimizin geleceği, beton bloklardan öteye gitmemiştir.

Neleri Bilmiyoruz?

Depremin Felakete Dönüşmesinin Sebeplerini Bilmiyoruz
Depremlerin felakete dönüşmesinin nedenleri üzerine yapılan birçok çalışma olsa da, devlet kurumları tarafından bu konuda bütünleşik bir araştırma yapılmamış ve sebep olan faktörler net olarak ortaya konmamıştır.

Depremin Sonuçlarını ve Yeniden İnşanın Yol Haritasını Bilmiyoruz
İki yıl geçmesine rağmen, depremdeki can kaybı, yaralı ve kayıp sayıları hakkında net veriler bulunmamaktadır. Ayrıca, yıkılan ve hasar gören yapılara yönelik yeniden inşa sürecinin hedefleri de belirsizdir.

Planlama Süreçlerinin Nasıl Yürütüldüğünü Bilmiyoruz
Deprem sonrası hazırlanan Deprem Master Planları, hala kamuoyuyla paylaşılmamıştır. Bu süreçlerin nasıl ve hangi verilere dayandırıldığı da açıklığa kavuşturulmamıştır.

Rezerv Alan Kararlarının Neye Dayandığını Bilmiyoruz
Rezerv alan kararlarının hangi kriterlere göre alındığı ve hangi verilerin kullanıldığı hâlâ net değildir.

Planlama ve Uygulama Süreçlerinin Takvimini Bilmiyoruz
Deprem sonrası yapılan planlama ve uygulama süreçlerinin zaman çizelgesi ve ilerleyişi hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Göç Eden Milyonlarca Vatandaşın Durumunu Bilmiyoruz
Deprem sonrası göç eden milyonlarca vatandaşın durumuna dair yapılan herhangi bir çalışma ve bu kişilerin karşılaştıkları zorluklar hakkında net bir bilgi bulunmamaktadır.

Yapı Denetim ve Kontrol Süreçlerinin Akıbetini Bilmiyoruz
Yapı denetim firmalarının faaliyetleri ve bu süreçlerin hangi eksikliklerle devam ettiği bilinmemektedir. Bu da, yapı güvenliği konusunda ciddi soru işaretlerine yol açmaktadır.

Yol ve Altyapı İnşaatlarının Kapsamını Bilmiyoruz
Deprem sonrası yapılan altyapı çalışmalarının kapsamı, hangi bölgelerde tamamlandığı veya eksikliklerin neler olduğu hakkında bir bilgi yoktur.

Deprem Atıklarına Dair Karar Süreçlerini Bilmiyoruz
Deprem sonrası oluşan atıkların depolanması, ayrıştırılması ve bertarafı ile ilgili karar süreçlerine dair herhangi bir açıklama yapılmamıştır.

Yeni Bir Deprem Olduğunda Ne Kadar Hazırlıklı Olduğumuzu Bilmiyoruz
Şu an, bir sonraki depreme karşı hazırlık durumumuz ve mevcut dayanıklılığımız konusunda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

Ne Talep Ediyoruz?

Uzun Vadeli ve Kapsamlı Planlama Yaklaşımı
Kentsel dönüşüm ve yeniden inşa çalışmalarının, kısa vadeli çözümler yerine uzun vadeli ve bütüncül planlara dayandırılmasını talep ediyoruz. Sosyal altyapı ve kamusal alanların eksiksiz ele alınması gerektiğini vurguluyoruz.

Yer Bilimsel Etütlere Dayalı Planlama
Tüm yerleşim projelerinin yer bilimsel etütler ve jeoteknik analizlere dayanmasını talep ediyoruz.

Kamu Yararının Üstün Tutulmasını
Kent inşası süreçlerinde kamu yararının öne çıkarılmasını ve toplum refahını önceleyen bir yaklaşımın benimsenmesini istiyoruz.

Şeffaflık
Planlama ve uygulama süreçlerinin, kamuoyuna açık şekilde paylaşılmasını talep ediyoruz.

Halkın ve Uzmanların Karar Süreçlerine Katılımını
Planlama süreçlerinde halkın ve bağımsız uzmanların aktif olarak yer almasını istiyoruz.

Anayasal Hakların Korunmasını
Depremzedelerin mülkiyet haklarının savunulması ve imar barışı uygulamalarının toplum yararına uygun şekilde ele alınmasını talep ediyoruz.

Bilimsel ve Teknik Temellere Dayalı Kararlar
Planlama ve inşaat süreçlerinin, bağımsız bilimsel veriler ışığında yürütülmesini talep ediyoruz.

Kapsamlı Denetim Mekanizmaları
Tüm planlama süreçlerinin denetim ve kontrol mekanizmalarının güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyoruz.

Adalet
Deprem sonrası usulsüzlük yapan paydaşların adil bir şekilde yargılanmasını talep ediyoruz.

İmar Afları ve Kentsel Dönüşüm Politikalarının Yeniden Değerlendirilmesi
Geçmişteki imar afları ve kentsel dönüşüm politikalarının yeniden gözden geçirilmesini talep ediyoruz.

Felaketten Ders Alınması İçin Kapsamlı Afet Politikaları
Kentlerin afet risklerine karşı hazırlıklı hale gelmesi için kapsamlı stratejilerin hayata geçirilmesini talep ediyoruz.

TMMOB Şehir Plancıları Odası

Editör: Haber Merkezi