Anayasa Mahkemesi, Hakkaniyete Uygun Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine Karar Verdi
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, 15 Şubat 2024 tarihinde verdiği kararda, Erdal Sonduk’un başvurusu üzerine, Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi. (B. No: 2020/23093)
Olaylar ve İddialar
Başvurucu, tefecilik suçundan mahkûmiyet kararı almış ve bu karara karşı istinaf başvurusunda bulunmuştu. Ancak, bölge adliye mahkemesi başvuruyu esastan reddederek mahkûmiyet kararını onayladı. Başvurucu, mahkûmiyet kararının, mahkeme heyetinin daha önce dinlenmeyen tanıkların beyanlarını dikkate alarak verildiğini iddia etti. Bu durumun, yargılama sürecinde hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlali anlamına geldiğini belirtti.
Mahkemenin Değerlendirmesi
Anayasa Mahkemesi, doğrudan doğruyalık ilkesini dikkate alarak bir değerlendirme yaptı. Bu ilke, hâkimin olayın aydınlatılması için delillerle doğrudan temasa geçmesi ve aracı kullanmadan bu deliller hakkında bilgi sahibi olması gerektiğini vurgular. Tanıkların dinlenmesi sırasında gözlemlerin önemli olduğunu ve bu gözlemlerin yargılamanın maddi gerçeği ortaya koymada etkili bir rol oynadığını belirtti.
Mahkeme, yargılama heyetinde yapılan değişikliklerin tek başına adil yargılanma hakkının ihlalini gerektirmediğini, ancak bu tür değişikliklerin, yargılamanın bütünlüğüne ve hakkaniyetine zarar verip vermediğinin değerlendirilmesi gerektiğini ifade etti. Ayrıca, tanıkların tutanaklarının okunmasının telafi edici bir güvence olabileceği vurgulandı, ancak tanıkların doğrudan dinlenmesinin zorunlu olduğu durumlarda savunmanın itirazlarının dikkate alınması gerektiği belirtildi.
Somut Olayın Değerlendirilmesi
Bu davada, mahkûmiyet kararına esas alınan tanıkların daha önce dinlenmeyen mahkeme heyeti tarafından değerlendirilmiş olması, doğrudan doğruyalık ilkesine aykırı bir durum olarak tespit edildi. Mahkeme heyeti, önceki duruşmalarda dinlenen tanıkların beyanlarını sadece tutanaklardan incelemiş ve buna dayanarak karar vermişti. Ancak tanıkların dinlenmesi sırasında yapılacak gözlemler ve izlenimler, kararın verilmesinde önemli rol oynar. Bu nedenle, sadece tutanakların okunarak karar verilmesi, doğrudan doğruyalık ilkesine aykırı olduğu için Anayasa Mahkemesi, hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Sonuç
Anayasa Mahkemesi, başvurucunun hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlal edildiğine hükmetmiş ve davanın yeniden görülmesi gerektiğine karar vermiştir. Bu karar, yargılamada tanıkların doğrudan dinlenmesinin ve yargıçların gözlemlerinin önemini bir kez daha ortaya koymuştur.
