Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) İstanbul Milletvekili Çiçek Otlu, Cumhurbaşkanı Kararı ile 6831 sayılı Orman Kanunu’nun Ek 16. maddesi gereğince orman sınırları dışına çıkartılan alanlar hakkında soru önergesi verdi.
13 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile Antalya, Balıkesir, İstanbul, İzmir, Kütahya, Manisa, Muğla, Mersin, Sivas, Trabzon ve Yozgat illerindeki toplam 1 milyon 41 bin 980 metrekare alan 6831 sayılı Orman Kanunu’nun Ek 16. maddesi gereğince orman sınırları dışına çıkartılmıştır.
Orman Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Türkiye’nin orman varlığı 23.245.000 hektar ile yüzölçümünün yaklaşık %29,8’ini kaplamaktadır. Anayasa’nın 169. maddesi, ormanların korunmasını, geliştirilmesini, sahalarının genişletilmesi için gerekli kanunları koymayı ve tedbirleri almayı devletin yükümlülüğü olarak belirlemiştir.
Küresel iklim krizi, her yıl yaşanan orman yangınları, Orman Kanunu’nda, Maden Kanunu’nda ve Turizmi Teşvik Kanunu’nda yapılan düzenlemelerle ormanlık alanların yapılaşmaya, enerji, maden faaliyetlerine açılması gibi nedenlerle Türkiye’nin orman varlıkları giderek azaltmaktadır.
1973 yılında 6831 sayılı Orman Kanunu’nda yapılan değişiklikle 2B olarak bilinen orman alanlarının orman sınırları dışına çıkartılması uygulamasına başlanmıştır. 2018 yılında eklenen Ek 16. madde ile üzerinde yerleşim alanı bulunan orman alanlarının orman sınırları dışına çıkartılması kolaylaştırılmıştır. Bilim insanları, Ek 16. maddenin Anayasa’nın 169. maddesine açıkça aykırı olduğunu belirtmektedir. Ek 16. maddenin; Cumhurbaşkanınca belirlenecek usul ve esaslara göre orman sınırları dışına çıkartılarak Hazine adına tescil edilen alanların iki katından az olmamak üzere devletin hüküm ve tasarrufu altında veya Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar Orman Genel Müdürlüğü’ne orman tesis etmek üzere tahsis edilir, hükmü etkin uygulanmamakta, yeni orman alanları tahsis edilmemektedir. Türkiye Ormancılar Derneği’nin “Türkiye Ormancılığı 2022 Türkiye'de Ormansızlaşma ve Orman Bozulması” raporuna göre; her yıl orman yangınlarıyla kaybedilen orman alanlarının 4 katından fazlası ormanlarda maden, enerji, turizm, ulaşım gibi ormancılık dışı amaçlarla yapılan orman tahsisleri nedeniyle yok olmaktadır. 2012 ile 2020 yılları arasındaki dokuz yılda toplam 51.663 izin verilmiştir ve bu izinlerle verilmiş olan tahsisler 342.846 hektar alana ulaşmıştır. Ek 16. madde doğrultusunda toplam 928 hektar orman alanı orman sınırları dışarısına çıkartılmıştır.
Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporlarında yer alan bulgularına göre, 2018 yılında 1 milyon 616 bin 399 metrekare alan orman sınırları dışına çıkartılmış olmasına rağmen Orman Genel Müdürlüğü’ne hazine arazisi tahsisi yapılmamıştır. 2019 yılında toplam 3 milyon 926 bin 382 metrekare alan orman sınırları dışarısına çıkartılmıştır. 2022 yılı için orman sınırı kapsamından çıkartılan alanlar Sayıştay raporunda yer almamıştır. Türkiye, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Toplantısı’nda (COP26) duyurulan Ormanlar ve Arazi Kullanımı Üzerine Glasgow Liderler Deklarasyonu’nu da imzalamış, 2030 yılına kadar orman kaybını ve arazi bozulmasını durdurmak ve tersine çevirmek için birlikte çalışmayı taahhüt etmiştir. Taraf olunan uluslararası sözleşmeler ve mevcut yasalara rağmen ormansızlaşmaya ve arazi tahribatına neden olacak uygulamaların hız kesmeden devam etmesi tepkilere neden olmaktadır.
Bu bağlamda;
1- Antalya, Balıkesir, İstanbul, İzmir, Kütahya, Manisa, Muğla, Mersin, Sivas, Trabzon ve Yozgat illerinde orman alanlarının, orman sınırları dışına çıkartılmasına ne şekilde karar verilmiştir? Bu kararların verilmesine ilişkin bilimsel raporlar mevcut mudur? Mevcut ise kamuoyu ile paylaşılacak mıdır?
2- 11 ildeki orman alanlarının orman sınırları dışına çıkartılmasında yerel yönetimler ile iş birliği yapılmış mıdır? Yerel yönetimler bu kararlar hakkında bilgilendirilmiş midir?
3- 11 ilde orman sınırları dışına çıkartılan alanlar ne şekilde değerlendirilecektir? Bu alanlara hangi projeler yapılacağı belirlenmiş midir?
4- 11 ilde orman alanlarının rant için orman sınırları dışına çıkartıldığı iddialarına ilişkin Bakanlığınızın açıklaması olacak mıdır?
5- 11 ilde orman sınırı dışına çıkartılan alanlardan ne kadar gelir beklenmektedir? Son on yılda ormanlık alanlarda kurulan tesislerden ne kadar gelir elde edilmiştir?
6- İstanbul’da orman sınırı dışına çıkartılan alanların Sarıyer, Maltepe gibi ilçelerdeki gecekondu mahalleleri olmasının bir yapılaşma hazırlığı olduğu iddiası doğru mudur?
7- Orman alanı dışına çıkartılan alanlardaki yapılaşmanın ekosisteme, çevreye vereceği zararlar konusunda Bakanlığınız araştırma yapmış mıdır?
8- Bilim insanlarının, Orman Kanunu’nun Ek 16. maddesi gereğince, orman alanlarının orman sınırı dışına çıkartılması kararlarının Anayasa’ya aykırılık teşkil ettiği görüşünü dikkate alacak mısınız?
9- Ormanların korunması ve geliştirilmesinin Devletin yükümlülüğü olarak tanımlanan Anayasanın 169. maddesi gereği 6138 Sayılı Orman Kanunu’nun Ek 16. maddesinin kaldırılması için çalışma yapacak mısınız?
10- 2018 tarihinden itibaren ne kadarlık orman alanı Cumhurbaşkanı kararı ile orman sınırları dışarısına çıkartılmıştır. Bu alanlarda hangi projeler mevcuttur, ne şekilde kullanılmıştır?
11- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Orman Genel Müdürlüğü’ne orman tesis etmek üzere hangi illerde ne kadar alanın tahsisi yapılmıştır? Bu alanlar ne kadar yeni orman oluşturulmuştur?
12- Ormanları koruyacak ve geliştirecek etkin önlemleri alacak mısınız?
