İstanbul Milletvekili Oya Ersoy, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına ait Sayıştay 2021 bulgularını meclis gündemine taşıdı.
Ersoy "özellikle Sayıştay raporunda Türkiye Çevre Ajansı’na 801 milyon 386 bin lira ödenek aktarıldığı yer almaktadır. Ajans bu parayı hangi giderler için kullanmıştır? Ajansın kendi gelirleri ne kadardır nerelere harcanmıştır? " dedi.
İstanbul Milletvekili Oya Ersoy konuyla ilgili şu açıklamayı gerçekleştirdi;
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli I sayılı cetvelde yer alan genel bütçeli idarelerden olup, faaliyetlerini merkezi yönetim bütçe kanunlarıyla verilen ödeneklerle gerçekleştirmektedir. Bakanlığın 2021 yılı başlangıç ödenekleri toplamı 3.378.164.000,00 TL olup; yıl içerisinde eklenen ödeneklerle birlikte yıl sonu toplam ödenek tutarı 10.258.469.843,82 TL olmuş ve Genel Bütçenin %0,25’ine tekabül etmektedir.
Sayıştay Başkanlığının 2021 raporunda yer alan bulgular ise şunlardır:
· İlama Bağlı Giderlerin Zamanında Ödenmemesi
İl Müdürlükleri tarafından kesinleşen mahkeme giderlerinin zamanında ödenmemesi sonucu yüksek miktarlarda gecikme faizi ödenmesine sebebiyet verildiği görülmüştür. Yapılan incelemede, İl Müdürlükleri tarafından kesinleşen mahkeme alacaklarının zamanında ödenmediği, bunun sonucunda da mahkeme alacağının faizi, avukatlık vekalet ücretinin faizi, diğer giderlerin faizi gibi gider kalemlerinin de ödenmek durumunda kalındığı anlaşılmıştır.
· Atık Yönetimi Yönetmeliği Hükümleri Kapsamında Değerlendirilen Tesislerin İmar Planına İşlenmemesi
Yapılan incelemede, Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik ve Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik kapsamındaki tesislerden imar planlarına işlenmeyen tesislerin olduğu görülmüştür. Oysa belirtilen tesisler, özellikleri itibariyle her yere kurulması mümkün olmayan tesisler olduğundan ve yerleşim birimlerine olan uzaklıkları gibi parametreler önem taşıdığından, belirtilen tesislerin imar planlarına mutlaka işlenmesi ve sonraki planlama süreçlerinin de ona göre belirlenmesi gerekmektedir.
· ÇED Proje Bedellerinin Başvuruyu Yapanlar Tarafından Düşük Gösterilmesi ve Başvuru Ücretlerinin Gereğinden Az Ödenmesi
İşletmeler tarafından ÇED proje bedellerinin düşük gösterilmesi sonucu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 2021 yılı Birim Fiyat Listesinde yer alan başvuru bedellerinin daha az tutarlarda ödendiği görülmüştür.
· İşletmeler Tarafından ÇED Sürecinde Proje Bedellerinin Düşük Gösterilmesi Sonucu İdari Para Cezalarının Az Ödenmesi ve İdare Tarafından Konuya İlişkin Bir Kontrol Mekanizmasının İşletilmemesi
İşletmeler tarafından ÇED proje bedellerinin düşük gösterilmesi sonucu, 2872 sayılı Çevre Kanunu çerçevesinde kesilen idari para cezalarının olması gerekenden düşük hesaplandığı tespit edilmiştir.
· ÇED Kapsamı Dışında Tutulan Projelerde Yapılan Kapasite Artışlarının ÇED Süreçlerine Dahil Edilememesi
ÇED kapsamı dışında tutulan projelerde, çevreye verdiği etkiyi değiştirici nitelikteki faaliyet alanının büyümesi ve tesis kapasitesinin genişlemesi gibi proje değişikliklerinin kapasite artışı kapsamında değerlendirilmemesi sonucu ÇED süreçlerine dahil edilemediği görülmüştür.
· Sıfır Atık Yönetim Sistemi İçin Öngörülen Sürelerin Takibinin Yapılmasına İlişkin Kontrol Mekanizmasının Kurulmaması
Bakanlık tarafından sıfır atık yönetim sistemine geçiş için mevzuatta belirlenen sürelerin takibi için kontrol mekanizması kurulmadığı ve sistemi kurma zorunluluğu bulunan yerlere yaptırım uygulanmadığı görülmüştür.
Son yıllarda insan faktörü sonucu yaşanan küresel iklim krizi, su varlıklarının yanlış tarım politikaları ile yok edilmesi, termik santrallerin yarattığı hava kirliliği, koyların ve doğal sit alanlarının imara açılması sonrası yok edilmektedir. Bakanlığın görevi bu ve benzeri doğa talanının engellenmesi olmalıdır. Çevreye zarar veren her türlü anlaşmalar iptal edilerek çevrenin korunmasına dair yatırımlar yapılmalıdır.
Bu bağlamda;
1. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, önceki yıl/yıllar Sayıştay Denetim Raporunda belirlenen kaç bulgu/tespiti yerine getirerek idari düzeltme işlemi yapmıştır?
2. Sayıştay raporunda Türkiye Çevre Ajansı’na 801 milyon 386 bin lira ödenek aktarıldığı yer almaktadır. Ajans bu parayı hangi giderler için kullanmıştır? Ajansın kendi gelirleri ne kadardır nerelere harcanmıştır?
3. Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümleri kapsamında imar planına işlenmeyen kaç tesis vardır? Bu tesislere Çevre Kanunu hükümleri kapsamında gerekli işlem ve yaptırımlar uygulanmış mıdır?
4. Sayıştay raporunda Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) proje bedellerinin başvurucular tarafından düşük gösterildiği bulgusu yer almaktadır. Kaç projenin bedeli düşük gösterilmiştir? Bu şirketlere dair herhangi bir yaptırım uygulanmış mıdır?
5. ÇED kapsamı dışında tutulan projelerde, çevreye verdiği etkiyi değiştirici nitelikteki faaliyet alanının büyümesi ve tesis kapasitesinin genişlemesi gibi proje değişikliklerinin, kapasite artışı kapsamında değerlendirilmeme nedeni nedir? Bunun sonucu olarak projenin ÇED süreçlerine dâhil edilmemesi çevreye vereceği zararın tespitini zorlaştırmayacak mıdır?
6. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, sıfır atık yönetim sistemine geçiş için mevzuatta belirlenen sürelerin takibi için neden kontrol mekanizması kurmamıştır? Sistemi kurma zorunluluğu bulunan yerlere neden yaptırım uygulamamıştır?
7. Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik ve Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik kapsamında imar planlarına işlenmeyen kaç tesis vardır? Kaçı yönetmeliğe aykırı olarak faaliyette bulunmaktadır?
8. İl müdürlükleri tarafından kesinleşen mahkeme giderlerinin zamanında ödenmediği için ödenecek faiz tutarı ne kadardır? Zamanında ödenmemesinin nedeni nedir?
