DEM Partili Sevilay Çelenk’ten Instagram yasağı isyanı: “AKP baş aşağı gittiği bir dönemde, Instagram yasağı ile baltayı taşa vurdu!”
DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Sevilay Çelenk TBMM’de düzenlediği basın açıklamasında Instagram’a getirilen erişim yasağını eleştirdi. Çelenk, Instagram yasağının küçük işletmelere zarar verdiğini belirtirken, SMA hastası çocuklar için yapılan yardım kampanyalarının da bu yüzden sekteye uğradığını söyledi.
“AKP baltayı taşa vurdu”
DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Sevilay Çelenk TBMM’de düzenlediği basın açıklamasında Instagram’a getirilen erişim yasağını eleştirdi. Çelenk, Instagram yasağının küçük işletmelere zarar verdiğini belirtirken, SMA hastası çocuklar için yapılan yardım kampanyalarının da bu yüzden sekteye uğradığını söyledi.
Çelenk sözlerini şöyle sürdürdü: “Küçük işletmeler büyük zarara uğruyor, evinde üretim yapan küçük üreticinin işini tanıtımı ve dolayısıyla satışları tümüyle durmuş durumda. SMA hastaları yardım toplayamıyor. 58 milyon kullanıcının ifade ve iletişim kanallarından biri tümüyle tıkanmış durumda. Esasen bu anlamda da AKP iktidarı böyle baş aşağı gittiği bir dönemde geniş bir yurttaş kesimini karşısına almakla baltayı da taşa vurmuş oldu. Hala da yanlıştan dönmüyorlar.”
“Instagram beş gündür neden kapalı bilmiyoruz”
Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM) Diyarbakır Milletvekili ve TBMM Dijital Mecralar Komisyonu üyesi Çelenk, Meclis’te düzenlediği basın açıklamasıyla iktidarın Instagram’ı yasaklamasını eleştirdi. İktidarın bu sefer deyim yerindeyse baltayı taşa vurduğunu söyleyen Çelenk, sansürün üzerinden beş gün geçmesine rağmen Instagram’ın halen neden kapalı olduğunu bilmediklerini belirtti.
Yasağın hemen ilk günlerinde Çelenk, DEM Parti Dijital Mecralar Komisyonunun diğer üyesi Burcugül Çubuk ile birlikte, CHP’li komisyon üyeleriyle hızla iletişime geçerek, TBMM Dijital Mecralar Komisyonunun toplanması için diğer partilerle birlikte çağrı yapıldığını kendi sosyal medyasından duyurmuştu. Bu toplantının da en kısa zamanda yapılması umuluyor.
Çelenk, basın açıklamasında şunları söyledi:
“2 Ağustos Cuma sabahı, 58 milyon vatandaşın kullandığı dünyanın en popüler sosyal platformlarından Instagram, nedeni bilinmeyen bir şekilde yasaklandı ve ortada bir mahkeme kararı bile yok. Ulaştırma Bakanı yasak kararının katalog suçlar nedeniyle alındığını söylüyor. Ancak, hangi katalog suç işlendi? 5651 Sayılı Yasa kapsamında, internet ortamında yapılan yayınlarla ilgili katalog suçlar son derece net biçimde sayılmıştır. Bu suçların da kapatmayla sonuçlanması için mahkeme kararı gerekir. BTK Başkanı tarafından res’en erişim engeli kararı getirilmesinin hangi suçları kapsadığı da tanımlıdır. Instagram’da bu kapsamda hangi katalog suç vuku buldu. Bu Instagram’a bildirildi mi, bu konuda bir uyarı yapıldı mı ve yanıtı ne oldu? Maalesef bu soruların yanıtları yok. Eğer ortada bir suç varsa bu mahkeme kararıyla belirlenmişse ilgili paylaşıma erişim yasağı getirilmesi gerekir. Eğer birileri suç işliyorsa suçun şahsiliği ilkesi gereğince bu suç kişiyi bağlar ve ona yönelik bir işlem yapılır ancak burada milyonlarca yurttaşa yönelik cezalandırma içeren bir karar alındı.”
“Yasak kararı hukuki değil”
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un Instagram ile ilgili sözlerini hatırlatan Çelenk, kararın hukuki değil siyasi olduğunu söyledi. Çelenk, “Yasak kararı Fahrettin Altun’un Instagram’ı eleştirmesi sonrası getirildi. Hani bu yasak kararı katalog suçlarla ilgiliydi. Cumhurbaşkanı da yasak kararının hukuki olmadığını gösteren açıklamalar yaptı” dedi.
“Cumhurbaşkanı da VPN mi kullanıyor?”
Instagram’a uygulanan erişim yasağı sonrası milyonlarca yurttaş bu yasağı aşmanın yollarını arıyor. Bu yollardan birisi de VPN kullanımı. Tüm ülkenin bu kararla VPN’e muhtaç olduğunu söyleyen Çelenk, yasağın ilk günün de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Instagram üzerinden paylaşım yapmasını hatırlatarak şunları söyledi:
“Bu yasak kararı, iktidar baskı ve yasak politikasının son halkasıdır. Maalesef siyasi iktidar yurttaşlarımızı güvenilir olmayan VPN, "Virtual Private Network"e mecbur bırakıyor. Bu uygulamaların çoğu da maalesef güvenli değil. Şimdi buradan tüm kamuoyu önünde sormak istiyorum. Sayın Cumhurbaşkanı da mı VPN mi kullanıyor? Cumhurbaşkanı erişim yasağının ilk gününde Instagram’dan ‘Hayırlı cumalar’ mesajı paylaştı. Sonra da mesajı sildi.”
“Instagram yasağı yurttaşların ekmeğine saldırıdır”
Instagram yasağının ekonomik boyutuna da değinen Çelenk, binlerce işletmenin satışlarını Instagram üzerinden yaptığını söyledi. DEM Partili Çelenk, yasakla birlikte kültürel aktivitelerde de sorunlar yaşandığını belirtti:
“Instagram’ın yasaklanması ifade ve iletişim özgürlüğüne bir saldırıdır. Bu karar aynı zamanda geçimlerini buradan sağlayan yurttaşlarımızın ekmeğine de saldırıdır. Türkiye, dünyada en çok Instagram kullanıcısına sahip beşinci ülke ve burada 58 milyon üyesi var. Instagram, yurttaşlar tarafından çok aktif olarak kullanılıyor ve bu nedenle küçük işletmeler tanıtımlarını ve e-ticaret satışlarını buradan yapıyor. Erişim engeli, bu işletmelerle müşteriler arasındaki bağı koparıyor. Instagram görsel ağırlıklı bir platform olduğu için yeme-içme, turizm, kültür-sanat ve seyahat sektörleri için kritik öneme sahip. Ayrıca, sosyal medya içerik üretiminde çalışan binlerce insan var . Evde yemek yapıp satanlar ve el işi üreticiler sipariş alamıyor. Kültürel etkinlikler ve bilet satışları durdu. Kafeler ve restoranlar müşteri kaybetti, ancak masraflar devam ediyor. Instagram erişim engeli, bu işletmelerin mağduriyetini daha da artırıyor.”
“SMA hastası çocukların yardım kampanyaları engellendi”
SMA hastası çocukları olan ailelerin kampanyalarının önemli bir ayağını da Instagram oluşturuyordu. İktidarın aldığı yasak kararı sonrası bu kampanyalar da engellenmiş oldu. Bu durumu hatırlatan Çelenk, “Değerli arkadaşlar Instagram’ın engellenmesiyle birlikte bu platform üzerinden düzenlenen yardım kampanyaları da engellendi.Burada en çok, kampanya yapanlardan birisi de valilik onaylı yardım kampanyası yapan SMA hastası çocuklu ailelerdi. Bu kararla bu aileler şu an yardım toplayamıyor. SMA hastalığı genetik bir hastalıktır ve tedavi süreci oldukça maliyetlidir. Bu platformlarda yaşanan engellemeler sadece ifade özgürlüğünü ve iletişim hakkını değil, aynı zamanda ailelerin umutlarını da ortadan kaldırıyor. Sağlık Bakanlığı, bu pahalı tedaviyi maalesef karşılamıyor ve yalnız kalan aileler, şimdi tamamen destekten mahrum bırakılmış durumda” dedi.
“İktidar kendi getirdiği yasaya bile uymuyor”
Kamuoyunda sosyal medya yasası diye bilinen ve muhalefetin bütün itirazlarına rağmen 2020’de yürürlüğe giren İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanununu da hatırlatan Çelenk, “Yurttaşlar, özel yaşamın gizliliğinin ihlali, hakaret, nefret suçu, iftira gibi kişilik haklarına yönelik saldırılar nedeniyle, bu platformlara başvuracak sadece mağduriyetin engellenmesine dönük içeriğin kaldırılmasını veya erişimin engellenmesini isteyecekti hatta iktidar gerekçelerini ise ‘haber alma özgürlüğünü güvenli hale getiriyoruz’ diye açıklamıştı. Bugün gelinen noktada Instagram örneğinde gördüğümüz gibi bu işlem uygulanmıyor. İktidar bir sosyal platformunu komple yasaklıyor” dedi.
Depremde sosyal medyaya yönelik bant daraltma uygulanması
AKP İktidarının dijital mecralara yönelik erişim yasaklarının 2023’te yaşanan Maraş merkezli deprem sonrası da uygulandığını hatırlatan Çelenk, “6 Şubat 2023’te Maraş merkezli iki büyük deprem sırasında, arama kurtarma çalışmaları devam ederken, bölgedeki insanlar sosyal medya üzerinden seslerini duyurmaya çalıştı. Birçok depremzede, bulundukları alanlara yardımın ya hiç ulaşmadığını ya da geç ulaştığını sosyal medya üzerinden duyurdu ve bu nedenle sosyal medyaya kısıtlama getirildi. Yardım bekleyen ve sesini sosyal medyaya dünyaya duyuran binlerce kişiye ne oldu? Peki, bu karardan 10 saat sonra neden vazgeçildi? Yasak kararı alanlar yargılandı mı? Maalesef hayır” dedi.
“AYM kararları uygulanmıyor”
İktidarın geçmiş yıllarda aldığı erişim yasağı kararlarını eleştiren Çelenk, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) bu doğrultuda aldığı kararlarının ise uygulanmadığına dikkat çekti. Çelenk, kararların Türkiye’ye bir faydası olmadığını belirtti:
“YouTube, Wikipedia, X (eski adıyla Twitter) ve Ekşi Sözlük gibi platformların yasakları en bilinen örnekleridir. Bazı platformlar yıllarca yasaklı kaldı. İktidar, mahkeme kararı olmadan keyfi bir şekilde vatandaşların ifade ve iletişim özgürlüğüne ipotek koyuyor. Bu yasaklar, Türkiye'yi özgürlüklerin kısıtlandığı ve korkulan ülkelerle aynı seviyeye getiriyor. Basın ve ifade özgürlüğünün en önemli araçlarından olan sosyal medya platformlarına yönelik yasaklarda, Rusya, Çin ve İran gibi ülkelerle yarışıyoruz. Yurttaşlarımız bunu mu hak ediyor? AYM bu kapatmalar ve yasaklarla ilgili her seferinde hak ihlali kararı veriyor. Örneğin AYM’nin Youtube kararı yine AYM’Nin Wikipedia kararı var. Ancak iktidar AYM’yi umursamıyor.”
“Türkiye’yi açık bir cezaevine dönüştürmeye çalışıyorsunuz”
Türkiye’de booking.com, uber, paypall gibi uygulamalar uzun süredir yasaklı. Bu uygulamalara yönelik yasak kararlarını hatırlatan Çelenk, iktidarın ülkeyi açık bir cezaevine dönüştürmeye çalıştığını söyledi. Çelenk, “AKP İktidarı bize bu yasakları dayatabilir, ancak biz sonuna kadar bu yasakçı zihniyetle mücadele edeceğiz. Asla ifade ve iletişim özgürlüğünden vazgeçmeyeceğiz.”
Çelenk, basın toplantısında Ulaştırma Bakanı ve BTK yetkililerinin acilen kamuoyunu şeffaf şekilde bilgilendirmesi gerektiğini belirterek yetkililere şu soruları yöneltti.
- Yaptığınız açıklamada Instagram’ın katalog suçlar nedeniyle yasaklandığını açıkladınız. Instagram’da hangi katalog suçlar işlendi? 5651 Sayılı Yasa kapsamında internet ortamında yapılan yaınlar ve bu yayınlarla ilişkili katalog suçlar son derece tanımlıdır. Mahkeme kararı gerektirir, res’en kapatmaların da hangi suçları kapsadığı tanımlıdır. Instagram’da bu kapsamda hangi katalog suç vuku buldu. Bu Instagram’a bildirildi mi?
- Hukuka dair anlayış, Eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun “Ya arkadaş, mahkeme kararı bizim arkamızdan gelsin” anlayışı mı oldu?
- Instagram’daki katalog suç olabilecek gönderilere mahkeme kararıyla hukuka uygun erişim yasağı getirmek varken neden 58 milyon vatandaşı cezalandırdınız?
- Uzmanlara göre bu yasak nedeniyle Türkiye’de e-ticareti günde 2 Milyar Türk Lirası zarar ediyor. Bu zararlar nasıl karşılanacak?
- Yasak kararı sonrası kampanyaları valilik onaylı SMA hastası ailelerin yaşadığı mağduriyet düşünüldü mü? Bu ailelerin kampanyalarına gelen desteğin yüzde 70’i bu platformdan geliyordu.
