Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, yapay zekâ (YZ) teknolojilerinin sunduğu “benzersiz kalkınma fırsatları” kadar, “eşi benzeri görülmemiş riskler ve zorluklar” içerdiğini vurguladı. Açıklamalar, 25 Nisan 2025 tarihinde, Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Bürosu'nda yapay zekâ geliştirme ve denetimi üzerine gerçekleştirilen toplantıda geldi.
Xi Jinping, yapay zekânın "yeni bir bilimsel ve teknolojik devrimi" ile "endüstriyel dönüşüm dalgasını" başlattığını belirterek, teknolojinin hem üretim biçimlerini hem de insanların yaşam tarzlarını derinden değiştirdiğini ifade etti. "Yapay zekâ, bilimsel araştırmalarda paradigma değişimini yönlendirecek ve çeşitli alanlarda bilimsel ve teknolojik yeniliği hızlandıracak," dedi.
Güvenli ve Kontrol Edilebilir Yapay Zekâ Çağrısı
Yapay zekâ gelişiminin toplumları yeniden şekillendireceğini savunan Xi, aynı zamanda bu teknolojinin güvenli, güvenilir ve kontrol edilebilir olması gerektiğini vurguladı. Bu hedefe ulaşmak için:
-
Yapay zekâ gelişimindeki eğilimlerin ve kalıpların dikkatle analiz edilmesi,
-
İlgili yasaların, yönetmeliklerin, uygulama standartlarının ve etik yönergelerin hızla oluşturulup geliştirilmesi,
-
Teknik izleme, risk erken uyarı sistemleri ve acil müdahale mekanizmalarının kurulması gerektiğinin altını çizdi.
Bu çağrı, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve OECD gibi uluslararası kuruluşların son aylarda yayımladığı yapay zekâ güvenlik ilkeleriyle de uyum gösteriyor.
Temel Teknolojilere Yatırım: Çipler ve Yazılımda Bağımsızlık
Xi Jinping ayrıca Çin’in yapay zekâ alanında uluslararası rekabette öne geçebilmesi için temel teoriler, yöntemler ve araçlar geliştirmesi gerektiğini söyledi. Özellikle:
-
Yüksek performanslı çipler,
-
Kritik yazılım altyapıları gibi alanlara yatırım yapılmasının zorunlu olduğunu belirtti.
Bu strateji, ABD ve Avrupa’nın yapay zekâ ve yarı iletken teknolojilerinde kendi kendine yetebilme hedefleriyle paralellik taşıyor. OpenAI, DeepMind ve Anthropic gibi büyük şirketlerin son dönemde temel model geliştirmelerine yaptığı devasa yatırımlar da Xi’nin bu vurgusunun uluslararası arka planını güçlendiriyor.
Yapay Zekâ: İnsanlık İçin Ortak Bir İyilik
Xi Jinping, yapay zekânın yalnızca bireysel devletlerin çıkarlarına hizmet etmemesi gerektiğini, "insanlık için ortak bir kamu malı" olarak geliştirilmesi gerektiğini dile getirdi. Bu kapsamda, geniş ölçekli uluslararası iş birliği çağrısında bulundu.
Geçtiğimiz yıl imzalanan Bletchley Park Yapay Zekâ Güvenlik Deklarasyonu ve devam eden G7 Yapay Zekâ İlkeleri gibi girişimler, Xi'nin küresel iş birliği vizyonuyla örtüşüyor. Özellikle yapay zekânın sınır aşan etkileri göz önünde bulundurulduğunda, birçok uzmana göre ülkeler arası koordinasyon, gelecekte daha da hayati bir hâl alacak.
Küresel Yapay Zekâ Düzenlemeleri Hızla Şekilleniyor
Xi’nin açıklamaları, dünya genelinde yapay zekâ düzenlemelerine yönelik artan ilgiyi yansıtıyor. Avrupa Birliği’nin AI Act (Yapay Zekâ Yasası) girişimi ve ABD'nin bu yıl başında duyurduğu AI Bill of Rights gibi düzenlemeler, küresel ölçekte güvenli, şeffaf ve insan merkezli yapay zekâ gelişimi için bir temel oluşturuyor.
Çin ise, kendi ulusal stratejisinde hem teknik inovasyonu teşvik ederken hem de güçlü bir düzenleyici çerçeve kurma çabasıyla dikkat çekiyor. Xi Jinping’in vurguladığı güvenlik, bağımsızlık ve uluslararası iş birliği hedefleri, bu ikili yaklaşımı destekliyor.
