Adana Ekoloji Platformu; Adana’da Belediyeler Önümüzdeki 5 Yılda Neler Yapacak, Neler Yapmayacak?
Adana Ekoloji Platformu, Belediyelerin 5 yıllık stratejik planları hakkında bir değerlendirme yaptı.
Değerlendirme şu şekilde;
Belediyelerin yerel seçimlerden sonraki ilk altı ay içinde, görevde olacakları beş yıl için stratejik plan yapmaları yasal zorunluluktur. Bu zorunluluk; yasa koyucuya olduğu kadar, halka, seçmenlere karşı da bir zorunluluktur. Seçenler, seçilenlerin hangi yıl, hangi işi yapacaklarını bilmek isterler, bu onların en doğal haklarıdır. Belediye bütçesinin nerelere harcanacağı da yapılacak plan doğrultusunda belirlenir ki, bu durum seçenler için konunun önemini arttırır.
Adana Büyükşehir ve merkezdeki Seyhan, Çukurova, Yüreğir, Sarıçam Belediyelerinin 5 yıllık stratejik planları incelenmiş ve şu sonuçlara ulaşılmıştır:
— Belediyelerin stratejik planlarının uzunluğu 100 ile 200 sayfa arasındadır. Bu sayfaların büyük çoğunluğu belediyenin bulunduğu il veya ilçenin tarihçesi, coğrafi durumu, nüfusu, belediyenin yapısı ve imkanlarının anlatılmasını içermektedir. Ayrıca, stratejik plan yapılırken yasa gereği göz önüne alınması, uyulması gerektiği söylenen 12. kalkınma planı, orta vadeli program ve cumhurbaşkanlığı yıllık programına uygunluk belirtilen bölümler uzun sayfalar tutmaktadır. Örneklemek gerekirse; Büyükşehir belediyesinin 164 sayfalık planının ilk 73 sayfası, Çukurova belediyesinin 103 sayfalık planının ilk 50 sayfası, Sarıçam belediyesinin 140 sayfalık planının ilk 75 sayfası, Seyhan belediyesinin 190 sayfalık planının ilk 95 sayfası ve Yüreğir belediyesinin 127 sayfalık planının ilk 85 sayfası anılan bölümlerden ibarettir. Bütün bunlardan sonra, geriye kalan az bir bölümde 5 yıl boyunca neler yapılacağı kısaca ve eksikli olarak yer almaktadır. Böyle olmak zorunda mıdır? Yasal zorunluluk mazereti ne kadar geçerlidir? Planın sonuna “stratejik plan yapılırken ilgili üst planlar göz önüne alınmıştır” şeklinde bir cümle neden yeterli olmasın? Seçenler seçilenlerin beş yılda neler yapacaklarını bilmek istiyorlar. Oysa, önümüze konulan planlarda belediyeler tarih, coğrafya, nüfus bilgileri veriyorlar ve kaç binaları, masaları, sandalyeleri olduğunu uzun uzun anlatıyorlar. Bu bilgileri her beş yılda bir rutin olarak tekrarlamanın ne anlamı vardır? Sonuç olarak şöyle söylenebilir: Belediye yönetimleri 5 yıllık stratejik plan çalışmasını sadece yasal bir zorunluluğun yerine getirilmesi olarak görüyorlar, bürokratik bir anlayış sergiliyorlar ve daha da önemlisi plan
yaparken yüzlerini halka, kendilerini seçenlere dönüp, onları bilgilendirmeyi esas almıyorlar. Bu anlayış ve alışılmış bürokratik işleyiş değişmelidir. 5 yıllık stratejik plan iş olsun diye, merkezi hükümetin ilgili organları görsün diye veya arşive kaldırmak için yapılmamalıdır. Planın son halini kabul etmeye tek yetkili organın o belediyenin seçilmiş meclisi olduğu unutulmamalıdır. İş o hale gelmiştir ki; bazı belediyeler planı sadece web sitelerinde yayınlamakta, kâğıt baskı yapmamakta, yapanlar da belediye içinde daire başkanlıklarına dağıtılacak ve arşive kaldırmaya yetecek kadar çoğaltmaktadır. Planı yeteri kadar çoğaltıp mahalle muhtarlarına ve o beldede bulunan sivil toplum örgütlerine dağıtmak hiçbir belediyenin aklına ve işine gelmemektedir.
— Bazı belediyeler 5 yıllık stratejik plan çalışmasını kolaylaştırmak, basitleştirmek amacıyla kes-kopyala-yapıştır yöntemini uygulamaktadır. Somut bir örnek vermek gerekirse; Çukurova Belediyesi 5 yıllık stratejik planının 55. sayfasında “termik santrallerin varlığı (Orhaneli) ve kurulacak olması (DOSAP)” Çukurova Belediyesinin ileriye dönük çalışmalarında engelleyici bir “tehdit” olarak belirtilmektedir. Bilindiği gibi, Orhaneli Bursa ilinin bir ilçesi ve DOSAP Bursa ili Osmangazi ilçesinde bulunmaktadır ve Çukurova ilçesinde termik santral yoktur.
— 5 yıllık stratejik planın yapımı aşamasında halkın katılımı ilkesini hayata geçirmek önem taşımaktadır. Bazı belediyeler plan öncesinde bu tür toplantılar yaptılar. Adana Ekoloji Platformu olarak çağrıldığımız toplantılara katılarak, çağrılmadığımız belediyeleri de ziyaret ederek, plan çalışmasında yer almasını istediğimiz talepleri sözlü ve yazılı olarak muhataplarına ilettik. Özetle; iklim acil eylem planının yapılması, temiz enerji, afetlere karşı dirençli kent, hayvan hakları, kentsel ısı adası etkisinin azaltılması, yeşil ve doğal alanların korunması ve geliştirilmesi, ulaşım, temiz içme suyu, gıda güvenliği ve çöp gibi konuları içeren taleplerimiz not edildi ve teşekkürle karşılandı. Meclislerde kabul edilip, yayınlanan planlarda taleplerimizin herhangi birinin yer aldığını göremedik. Anlaşıldı ki, o hazırlık toplantıları göstermelik yapılmış. Haksızlık yapmamak için bir iki noktayı belirtmemiz gerekir. Adana Büyükşehir Belediyesi stratejik planından öğrendiğimize göre; iklim eylem planı, göç ana planı varmış ve ulaşım ana planı çalışmaları devam ediyormuş. Söz konusu planların içeriğini bilmiyoruz, kamuoyuna açıklandığını da duymadık. Büyükşehir belediyesi 2025 yılında 5, 2026 yılında 10, 2027 yılında 15, 2028 yılında 20 ve 2029 yılında 25 mahallede “afet komisyonu” kuracakmış. Tebrik ederiz, fakat neden bu kadar az ve yavaş ilerleyecek? Adana toplamında 831 mahalle olduğu düşünüldüğünde 5 yıl sonunda ancak 75 mahallede afetler için hazırlıklı olunacak plana göre. Oysa, afet anında ilk müdahalenin mahalle ekibi tarafından yapılmasının önemi yaşananlardan sonra iyice anlaşılmış olmalıydı. Bilindiği gibi, Büyükşehir Belediyesinin “kent lokantası” bulunmamaktadır. Plana göre 2026 yılında 1 ve 2028 yılında 1 olmak üzere 5 yıl sonunda ancak 2 kent lokantası açılacaktır. Neden bu kadar az? Büyükşehir belediyesi önümüzdeki 5 yıl içinde toplam 21 parkta yağmur suyu hasadı yapacakmış, kendilerini tebrik ediyoruz. Seyhan belediyesi ise sadece kompost üretim tesisinde yağmur suyu hasadı yapacakmış. Diğer belediyelerin planlarında bu konudan hiç söz edilmemektedir. Bütün belediye binalarında, ek tesislerinde, kapalı semt pazarlarında yağmur suyu hasadı yapılabilir, bu çalışmanın maliyeti yüksek değildir ve kuraklığa karşı alınması gereken acil tedbirlerden biridir.
— Sarıçam Belediyesi 5 yıllık stratejik planında gayet iddialı bir hedefle karşımıza çıkıyor. Sera gazı salınımını 2025 yılında %10 ve 2029 yılında %25 oranında azaltacağını söylüyor. Bütün Sarıçam ilçesinde mi, belediye bünyesinde mi, açıklık yok. Hangi yöntemlerle bu hedefin gerçekleştireceği de belirtilmemiş.
— Planları incelenen bütün belediyeler asfalt çalışmasına devam edeceklerini söylüyorlar. Adana gibi sıcakların sürekli yükselişte olduğu bir kentte mahalle aralarına bile asfalt yol yapımını bırakmayacakları anlaşılıyor. Parke taş yol yapımı planlarında bulunmuyor, parke taş kullanımı sadece kaldırım çalışması için planlarında yer alıyor.
— Belediyelerin planlarında halkın katılımını sağlamak, fikrini sormak, gerektiğinde ve önemli konularda referandum yapmak yer almıyor. Sadece, muhtarlar aracılığı ile az sayıdaki bazı mahallelerde halk toplantıları yapılacağından söz ediliyor.
— Büyükşehir Belediyesinin verdiği rakamlara göre, Adana genelinde toplam yeşil alan miktarı 15.000.000 metre kare imiş. Bunun 2.327.582 metre karesi kaldırım ve refüj, 1.035.490 metre karesi fuar ve belediye iç alanı, 306.980 metre karesi ise futbol sahaları imiş. Kişi başına düşen yeşil alan miktarı 5-6 metre kareden ibaret. Kırsal alandaki ilçeler bu hesabın içinde. Adana merkez için bu miktarın daha düşük olduğu belli oluyor. Uluslararası standartlara göre bu miktarın kişi başına 15 metre kare olması gerekiyor. Üstelik, öyle refüj, futbol sahası filan değil, aktif yeşil alan. Büyükşehir belediyesi 2029 yılında kişi başına düşen yeşil alanın 7,1 metre kare olacağını söylüyor. Bunu nasıl sağlayacaklarını söylemiyorlar. Yaşar Kemal yürüyüş parkuru çevresinde var olan koruluk ve yeşil alanın bile korunmadığı, Atatürk Çocuk parkının yarısının kaçak binalarla işgal edildiği, Merkez Parktaki işgallerin devam ettiği düşünüldüğünde plan inanırlılığını yitiriyor.
— Seyhan Belediyesi afet işleri müdürlüğünün yerleşkesi olmadığını, araç ve ekipmanın yetersiz olduğunu, nitelikli personel eksikliği olduğunu planında belirtiyor. Umarız, bu hayati konuya öncelik verilir, eksikler giderilir ve mahalle bazlı örgütlenmeye bir an önce geçilebilir.
— Çukurova Belediyesi stratejik planda mahalle evleri ve mahalle meclisleri kurulmasını hedefliyor, başarılar diliyoruz.
— Adana Büyükşehir belediyesi “tanınmış markalar” yaratmak ve Adana’yı yatırım açısından cazip kılmak için kaynaklarını seferber edecekmiş. Kendilerini bu anlayıştan vazgeçmeye davet ediyoruz. Oy veren seçmenler belediye imkânlarının bu şekilde patronlar için kullanılmasını hoş karşılamazlar.
— Büyükşehir Belediyesi planından öğrendiğimize göre, Adana’da belediyenin toplam 351 otobüsü varmış. Bunların 111 adeti 15 yılın üstünde yaşlıymış, 14 yılın altında yaşlarda olanların sayısı ise 240 imiş. Metro, tramvay projeleri varmış. Ama onlar şimdilik sadece proje. Elde olan ise sadece otobüsler ile toplu ulaşımı sağlamak. Bu otobüs filosunun yaşı da düşünüldüğünde, Adana gibi bir kentin ulaşımını sağlamakta yetersiz olduğu ortada. Otobüs sayısının hızla arttırılması gerekmektedir. Planda bu konuda herhangi bir söz bulunmamaktadır.
— Sarıçam çöp toplama merkezinin ömrünü doldurduğu, bir an önce kaldırılması gerektiği, yakın çevresine koku ve hastalık saçtığı defalarca dillendirilmiş olmasına rağmen planlarda bu konu yer almamaktadır. Tuhaf olan, Sarıçam Belediyesinin planında da bu konu yer almamıştır. Sorumluluk Büyükşehir Belediyesindedir.
Halkın görüşünün alındığı, halk katılımının gerçekten sağlandığı, söylenenlerin ciddiye alınıp plana geçirildiği, planların halka dönük yapıldığı, yapılan planların uygulama aşamasının halk tarafından izlendiği günler ve dönemler diliyoruz.
Saygılarımızla. 02 Ocak 2025
ADANA EKOLOJİ PLATFORMU
