"Aile sağlığı merkezi grup elemanları, belirsiz iş tanımı başta olmak üzere, iş güvencesi, çalışma saatleri ve ücret, eş durumu tayin hakkı, kıdem tazminatı, askerlik sonrası işe dönüşler, ücretli doğum izni, yıllık izinler ve istirahat raporu talebi ve kamu görevlisi sayılmamak gibi çoklu sorunlarla karşı karşıyadır."
Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) Mardin Milletvekili Kamuran TANHAN; Aile sağlığı merkezlerinde çalıştırılan aile sağlığı grup elemanlarının güvenceli kadroya alınarak özlük haklarının iyileştirilmesini düzenleyen kanun teklifi verdi.
Tanhan tarafından verilen kanun teklifi;
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Aile sağlığı merkezlerinde çalıştırılan aile sağlığı grup elemanlarının yaşadıkları çok boyutlu sorunların çözümüne yönelik olarak özlük haklarının iyileştirilmesine ilişkin kanun teklifi gerekçesiyle birlikte ilişikte sunulmuştur.
Gereğinin yapılmasını saygılarımla arz ederim.
Kamuran TANHAN
Mardin Milletvekili
GENEL GEREKÇE
Türkiye’de aile sağlığı merkezlerinde 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu m.3, Aile Hekimleri Uygulama Yönetmeliği m. 22 ve Aile Hekimleri Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği m. 18 dayanak yapılarak tıbbı sekreter, acil tıp teknisyeni, ebe, hemşire ve temizlik personelleri aile hekiminin de görüşü alınarak 4857 sayılı İş Kanunu’na göre sözleşmeli olarak çalıştırılmaktadır.
Aile sağlığı merkezi grup elemanları, belirsiz iş tanımı başta olmak üzere, iş güvencesi, çalışma saatleri ve ücret, eş durumu tayin hakkı, kıdem tazminatı, askerlik sonrası işe dönüşler, ücretli doğum izni, yıllık izinler ve istirahat raporu talebi ve kamu görevlisi sayılmamak gibi çoklu sorunlarla karşı karşıyadır. Ataması yapılmamış yahut emekli olduğu halde geçinemediği çalışmak zorunda bırakılmış kişilerin çoğunlukta olduğu bu çalışanlar, gelinen son noktada çalışma alanlarında yalnızlığa itilerek, çok boyutlu bir sorun yumağı içerisinde zorlu koşullar içerisinde emek vermeye devam etmektedir.
Sağlık Bakanlığı tarafından uygun görülen ve aile hekiminin de görüşü alınarak 4857 sayılı İş Kanunu ile işçi statüsünde çalıştırılan aile sağlığı merkezi grup elemanları iş güvencesinden yoksundur. Öyle ki, aile hekimleri işten ayrıldığında yahut başka bir yere atama istediğinde grup elemanları yeni gelen aile hekiminin kendileriyle çalışmayacağı korkusuyla işten çıkarılma kaygısı taşımaktadırlar.
Aile sağlığı merkezi grup elemanlarının çalışma saatleri gruplandırma kriterlerinde hekim başına minimum haftalık 10 saat ve toplam hekim sayısına göre belirlenmiş olduğu için kimi kurumlarda kısmi süreli (part-time) kimilerinde tam zamanlı veya zoraki olarak çalışma söz konusu olabilmektedir. Kısmi süreli yahut fazla mesaiyle çalışmak zorunda bırakılmak çalışma barışına zarar verebilmektedir. Gerek kısmı süreli gerekse fazla mesai anlayışına göre çalışma usulü tam zamanlıya dönüştürülmelidir.
Aile sağlığı merkezi grup elemanları kadrolu istihdam edilmediği ve iş güvencesinden yoksun bırakıldıkları için tayin hakkına sahip değildir. Bu durum aile bütünlüğüne zarar vererek azımsanmayacak derecede evlilik bu gerekçelerle boşanmayla sonuçlanmakta, aileler parçalanmaktadır. Bu çerçevede eşlerin bulundukları il yahut bölgeye yer değişikliği hakkı tanınmalıdır.
Aile sağlığı merkezi giderleri kaleminden sosyal güvenlik primleri yatırılan bu çalışanların bir yılı doldurup kıdem tazminatı hakkı elde edememesi için giriş çıkış işlemleri yapılmakta, bu durum kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırmaktadır. Erkek grup elemanı personel, askerlik görevini ifa etmek üzere görevinden ayrıldığında askerlik sonrası işe geri dönüşü olmamakta, bu da hem güvencesizliğe hem de gelecek kaygısına sebebiyet vermektedir. Diğer taraftan ücretsiz doğum izni hakkı bulunmayan kadın çalışanlar, gebelik süresinde yahut doğum sonrasında bir kılıfına uydurularak işten çıkartılmayla karşı karşıya kalmaktadır.
Aynı kurum içerisinde kadrolu olarak çalışan aile hekimi ve diğer aile sağlığı çalışanlarına verilen tıbbı malzeme, üniforma, influenza aşısı, maske, ilave tediye ile banka maaş promosyonu gibi haklardan aile sağlığı merkezi grup elemanları yararlanamamaktadır. Bu çalışanlar 4857 sayılı İş Kanunu ile işçi statüsünde çalıştırılıp kamu görevlisi sayılmadığı için “beyaz kod” olarak tabir edilen ve sağlık çalışanlarının sözel veya fiziksel şiddete maruz kaldığı durumlarda şiddeti önlemek için kullanılan acil durum alarm sisteminden faydalanamamaktadır. Bu durum, aynı işi yapan ama çalışma usulü gereği diğerleriyle eşit haklara sahip olamayan bir grubun maruz kaldığı ayrımcılığa işaret etmesi açısından son derece manidardır.
Aile sağlığı merkezi grup elemanları, yıllarca aynı kurumda çalışmasına rağmen çalıştığı yılı doldurmadan giriş çıkış işlemi söz konusu olduğu için yıllık izin hakkından gerektiği gibi faydalanamamakta, herhangi bir sağlık sorunu, hastalık durumunda bu çalışanlar işsiz kalma korkusu sebebiyle çoğu zaman hastalık raporu alamamaktadır.
20/11/2017 tarihli ve 696 sayılı KHK'nin 127 nci maddesiyle 27/06/1989 tarihli ve 375 sayılı KHK’ye eklenen geçici 23 ve 24 üncü maddelerinde belirtilen kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlar bulundukları pozisyonlarda geçici olarak çalışıyor olsalar bile hiçbir şart aranmaksızın ilgili pozisyonlarda devlet güvencesine kavuşturulmuştur. Aynı şekilde 696 sayılı KHK marifetiyle aile sağlığı merkezi grup elemanları ile aynı statüde bulunan Sağlık Bakanlığı bünyesindeki çalışanlar kadroya geçirilmiş, 663 sayılı KHK’da değişiklik yapılan kanun teklifiyle vekil ebe, hemşire, ATT gibi pozisyonlarda çalışanlar kadro kapsamına dahil edilmiştir. Başka bir şekilde söylemek gerekirse, aile sağlığı merkezi grup elemanları ile aynı mesleki eğitime sahip, aynı statüde ve görevde çalıştırılanlar kadrolu çalışan güvencesine kavuşturulurken, aile sağlığı merkezi grup elemanlarından ATT, ebe ve hemşireler bu haktan yararlanamamışlardır.
Aile sağlığı merkezlerinde çalıştırılan aile sağlığı grup elemanlarının yaşadıkları çok boyutlu sorunların ortaya konularak, bu sorunların çözümü temelinde aile sağlığı grup elemanlarının özlük haklarının iyileştirilmesi konusunda gerekli hukuksal düzenlemelerin yapılması amacıyla bir Araştırma Komisyonu kurulmasını arz ve teklif ederim.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- Aile sağlığı merkezlerinde aile sağlığı çalışanı istihdamına ilişkin hükümleri içermektedir.
MADDE 2– Halihazırda aile sağlığı merkezlerinde çalışan ve kamu görevlisi olmayan aile sağlığı çalışanlarının kadroya geçirilmesine ilişkin hükümleri içermektedir.
MADDE 3- Sağlık alanında sözleşmeli sağlık personeli olarak çalışan ve kamu görevlisi olmayan aile sağlığı çalışanlarının istihdamına ilişkin hükümleri içermektedir.
MADDE 4– Yürürlük maddesidir.
MADDE 5- Yürütme maddesidir.
AİLE HEKİMLİĞİ KANUNUNDA VE SAĞLIK ALANINDA BAZI DÜZENLEMELER HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 24/11/2004 tarihli ve 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanununun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü cümlesinde yer alan “uzman tabip, tabip ve aile sağlığı çalışanları;” ibaresi “uzman tabip ve tabipler;” şeklinde değiştirilmiş ve fıkraya aşağıdaki cümle eklenmiştir.
“Aile sağlığı merkezlerinde ihtiyaç bulunması hâlinde, 11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı Sağlık Alanında Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 45/A maddesi kapsamında aile sağlığı çalışanı istihdam edilebilir.”
MADDE 2- 5258 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 1- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü cümlesinin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yürürlükte olan hükmü kapsamında çalışmakta olan ve 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde belirtilen genel şartları taşıyan kamu görevlisi olmayan aile sağlığı çalışanlarından bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren otuz gün içinde yazılı olarak başvuranlar; görev yaptıkları aile sağlığı merkezlerinde halen yürütmekte oldukları hizmetleri aynı şekilde yerine getirmeye devam etmek üzere 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 45/A maddesi kapsamında ihdas edilecek sözleşmeli personel pozisyonlarına başvuru tarihlerinden itibaren doksan gün içinde Sağlık Bakanlığınca geçirilirler.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelik ile düzenlenir.”
MADDE 3- 11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı Sağlık Alanında Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 45/A maddesinin birinci fıkrasına “dışında” ibaresinden sonra gelmek üzere “aile sağlığı merkezlerinde ve” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 4- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 5- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.
