"Taliban’ın yönetimi ele geçirmeden önce mahkemelerde verilmiş olan boşanma kararlarını bozarak boşanmış kadınları eski eşleri ile yeniden evlenmeye zorlaması; doğum kontrolü ilacı satın alan kadınların, gösteri yapan kadınların aileleri ile birlikte tutuklanması ve işkenceye maruz bırakılması; 9 yaşından başlayarak kız çocuklarının zorla evlendirilmesi ve toplu tecavüzler gözümüze çarpan cinsiyetçi zulmün sadece birkaç örneği."
EŞİK - Eşitlik İçin Kadın Platformu tarafından konuyla ilgili açıklması şu şekilde;
Bilinen en katı kadın düşmanı siyasal İslamcı oluşumlardan biri olan Taliban’ın Afganistan’da kadınlara ve çocuklara zulmü artarak devam ederken, dünya devletleri yaşananları görmezden geliyor. 20 yıllık ABD kontrolünden sonra, 15 Ağustos 2021 itibariyle yeniden egemen olmasına izin verilen Taliban’ı resmi olarak tanıdığını açıklayan devlet yok. Ancak başta Türkiye olmak üzere pek çok devlet Taliban yetkilileri ile gayriresmi görüşmeler yaparak Taliban rejimine fiili bir meşruiyet kazandırıyor.
Taliban yetkilileri geçtiğimiz Temmuz ayında Birleşmiş Milletler yetkililerince Doha’da düzenlenen görüşmelere davet edildi. İnsan hakları konusunda konuşmayı kabul etmeyen Taliban temsilcileri BM’nin önerdiği başlıklardan; Afganistan’daki özel sektörü desteklemeye yönelik ekonomik konular ve narkotik suçlarla mücadele konularını seçti.
Geçtiğimiz yıl EŞİK olarak yayınladığımız, uluslararası insani yardım ve insan hakları örgütlerinin raporlarına dayanarak hazırladığımız bilgi notunda altını çizdiğimiz cinsiyetçi zulmün, çeşitlenerek ve dozu artarak devam ettiğini yıl boyunca yine aynı kaynaklardan izledik. Bir zamanlar terörist gruplar listesinde yer verdikleri Taliban rejimini, “kontrol altında tutmak”, “uluslararası topluma angaje etmek”, “bölgede istikrarı sağlamak” gibi kılıflar altında fiilen “tanıyan” devletlerin, “kadın hakları konusunda tavsiyede bulunmaktan” öteye gitmeyen tutumu kirli ve ikiyüzlü bir ataerkil işbirliğidir.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Özel Raportörleri dün (14 Ağustos 2024) yaptıkları açıklamada bu cümleyi desteklercesine, sert bir uyarıda bulunarak uluslararası toplumu Taliban'ın Afganistan'daki fiili yönetimini normalleştirmemeye çağırdı. Raportörler Taliban yönetiminde insan haklarının giderek kötüleştiğine, özellikle kadınlara ve kız çocuklarına karşı gerçekleştirilen sistematik baskıya ve insanlık suçlarına dikkat çektiler. “Durum kötüleşmeye devam ediyor ve derhal daha güçlü ve daha etkili uluslararası eyleme ihtiyaç var” denilen açıklamada, Taliban'ın kadınları ve kız çocuklarını hedef alan 85'ten fazla fermanla kadınları kamusal alandan tamamen silen cinsiyet temelli ayrımı (gender apartheid) kurumsallaştırdığı, uluslararası kamuoyunun ise bu durumu ‘iç mesele’ olarak nitelendirip görmezden geldiği belirtildi.
BM’nin İnsan Hakları Özel Raportörleri ayrıca Afganistan'daki dini ve etnik azınlıklara, LGBTQ+ bireylere, insan hakları savunucularına ve ötekileştirilen gruplara yönelik keyfi tutuklamalar, cinayetler, zorla kaybetmeler ve işkencelerden bahsederek; Uluslararası Ceza Mahkemesi'ni Afganistan'da işlenen suçlarla ilgili devam eden soruşturmayı hızlandırmaya çağırdılar. Taliban'a karşı Uluslararası Adalet Divanı'nda yasal işlem başlatılması gerektiğini belirttiler.
Yüzyılın en ağır cinsiyetçi zulmüne rağmen Afganistan’da kadınlar direniyor
Afganistan’da üç yıldan bu yana yaşanan ve son bir yılda tırmanan uygulamalardan uluslararası basına ve insan hakları gözlemcilerinin raporlarına yansıyabilenler tüm dünyanın dikkat kesilmesini ve acil, etkin önlemler almasını gerektiriyor: Taliban’ın yönetimi ele geçirmeden önce mahkemelerde verilmiş olan boşanma kararlarını bozarak boşanmış kadınları eski eşleri ile yeniden evlenmeye zorlaması; doğum kontrolü ilacı satın alan kadınların, gösteri yapan kadınların aileleri ile birlikte tutuklanması ve işkenceye maruz bırakılması; 9 yaşından başlayarak kız çocuklarının zorla evlendirilmesi ve toplu tecavüzler gözümüze çarpan cinsiyetçi zulmün sadece birkaç örneği.
Bugün Afganistan derin bir yoksullukla mücadele ederken, bu yoksulluğun en ağır bedelini kız çocukları ve kadınlar ödüyor. Eğitimden ve çalışma hayatından mahrum bırakılan kız çocukları, bu yoksulluk ortamında erkenden evlendiriliyor, bir bakıma “satılıyorlar.” Depresyon ve intihar vakaları çok ciddi boyutta. Sağlık hizmetlerinin yetersizliği nedeniyle her iki saatte bir anne veya bebek ölüyor. Ancak hayatları pahasına direnen kadınlar okula gönderemedikleri kızlarının eğitimlerini sürdürüyor.
Afganistan’da direnen kadın gruplardan biri 1000’e yakın üyesi olan Mor Cumartesi Hareketi. Mor Cumartesi Hareketi aktivistleri yaptıkları bir açıklamada, Afganistan'a gönderilen insani yardıma Taliban yönetiminin el koyduğunu, ABD’nin sağladığı haftalık 40 milyon dolarlık yardımla nüfusun yüzde 85'inden fazlasını etkileyen açlık ve yoksulluğu gidermek yerine Taliban kadrolarına ikramiye, ev ve araba alınması için harcandığını belirtiyorlar. Açıklamada ayrıca, Taliban’ın uluslararası yardımları, radikal İslamcı terörist gruplara harcadığı, intihar timlerini güçlendirmek ve sınır ötesi operasyonlarını genişletmek için çok sayıda cihat okulu açtığı dile getiriliyor.
Afganistan ışık yüzü görmemiş bir zihniyetin nasıl bir insanlık dramı ve cinsiyetçi kıyım yaratabileceğinin en can yakıcı örneği. Bir insana, bir canlıya zulüm hiçbir mazeretin arkasında meşrulaştırılamaz. Yeryüzünün neresinde yaşarsak yaşayalım eşitsizlikten kaynaklanan şiddetin acısı da direnmenin ve dayanışmanın gücü de değişmez.
Filistin’den Ukrayna’ya, Türkiye’den Afganistan’a; Yaşasın Kadın Dayanışması!
15 Ağustos 2024
EŞİK - Eşitlik İçin Kadın Platformu
www.esik.org.tr / [email protected]
EŞİK Platformu’nun Afganistanlı kadınlarla dayanışma amaçlı açıklamaları:
· https://esik.org.tr/kategori/etkinlikler/72165/afganistanli-kadinlarla-kuresel-kadin-dayanismasi
