Meme kanseri risk faktörleri farkındalığı, kendi kendine meme muayenesi, mamografi meme kanserinde erken tanı için kritik öneme sahiptir.
Çünkü,
Günümüzde ne yazık ki meme kanseri karşımıza en sık görülen kanser tipi olarak üst sıralarda yer alıyor.
Hayat boyu her 8 kadından birinin meme kanserine yakalanma riski vardır!!!
Tabloyu farklı bir açıdan değerlendirdiğimizde bir başka ifadeyle,
Kadınlarda görülen her dört kanserden biri meme kanseridir diyebiliriz, ki bu da ülkemizde yıllık yaklaşık 17 bin yeni kanser teşhisi anlamına geliyor.
O halde,
Meme kanserinin erken yaşlarda da görülebileceğini,
Buna ilaveten kadının kilo aldığı yaş ile risk arasında ilginç bir ilişki olduğunu biliyor muydunuz?
Peki, meme kanseri taraması esnasında çekilen mamografi radyasyon riski oluşturur mu?
Meme Kanseri Sadece İleri Yaşta Görülen Bir Hastalık Değildir
Birçok kanser tipinde yaşın ilerlemesi ile birlikte görülme sıklığı artar;
Lakin,
Bu durum meme kanseri için geçerlidir!!!
Aslına bakarsak,
Ülkemizde meme kanseri tanısı alan kadınların %40’ı henüz 25-49 yaş aralığındadır!!!
Ulusal istatistiklere göre, 25-49 yaş grubu kadınlarda görülen kanserler arasında %34’ lük bir oran ile buna mukabil ilk sırayı alıyor.
Öte yandan bu orantısal dağılım:
- 50-69 yaş aralığında %35’e,
- 70 yaş üzerinde ise %15’e düşmekle birlikte, tüm yaş gruplarında görülme sıklığı açısından bu kanser ilk sıradadır.
Özetle, meme kanseri genç kadınlarda da en sık görülen kanser tipidir…
Risk Faktörleri
Meme kanseri için tanımlanmış birçok risk faktörü vardır,
Bununla birlikte,
Meme kanseri tanısı alan kadınların yalnızca dörtte birinde meme kanseri risk faktörleri belirlenebilmiştir!!!
- Kadın cinsiyet
- Yaşlanma
- İlk adet yaşı
İlk adetini erken yaşlarda görenler, yaşam boyu daha uzun süre östrojen hormonuna maruz kalacaklarından dolayı risk artmaktadır.
- Menopoz yaşı
Yine daha uzun süre östrojen hormonuna maruz kalınacağı için ileri yaşta (>55 yaş) menopoza girme kanser riskini artırmaktadır.
- Ailede meme kanseri öyküsü (%20 – 30)
Annesinde, anne tarafından akrabalarında, teyzesinde ve ve/veya kız kardeşinde meme kanseri olan kadınlarda da bu kanserin gelişme riski normal toplumdan daha fazladır.
- İlk doğum yaşı
30 yaşından sonra ilk doğumunu yapanlarda, 18 yaş öncesinde ilk doğumunu yapanlara göre risk artmaktadır.
- Emzirme
- Doğum kontrol hapları
Doğum kontrol haplarının uzun süre kullanımı meme kanserinin ortaya çıkma riskini arttırmaktadır.
Bunun yanı sıra en az beş yıl süreyle bu ilaçların kullanılmasının kalın bağırsak, rahim ve over kanseri riskini azalttığı gösterilmiştir.
- Menopoz sonrası hormon tedavisi (HRT)
5 yıl ve daha uzun süre kullanan menopoz sonrası dönem kadınlarda meme kanseri ve rahim kanseri riski artar.
- Beslenme
Menopoz sonrası dönemde yağ oranı yüksek gıdalarla beslenme ile kanser gelişimi arasında ilişki mevcuttur (sebze ağırlıklı beslenme ise koruyucudur).
Günde 1 bardaktan (1 bira, 1 bardak şarap, 1 duble sert içecek) daha fazla alkol tüketimi kadınlarda östrojen hormonu düzeylerini arttırdığı için kanser gelişim riskini arttırabilir.
Meme Kanseri ve Kilo Arasındaki İlginç İlişki
Meme kanserinde Vücut Kitle İndeksi (VKİ) ile kadının yaşı arasında ilginç bir ilişki saptanmış;
Burada karşımıza iki yaş sınırı çıkıyor: 18 ve 45 yaş…
- 18 yaşından önce artan VKİ, menapoz öncesi ve sonrası kanser riskini azaltır
- 18 yaşından sonra artan VKİ, menapoz öncesi kanser ile ilişkisiz; menapoz sonrası meme kanseri ile ilişkili
- Maksimum VKİ’ ne 45 yaşından önce ulaşanlarda, 45 yaşından sonra kilo vermek; menapoz sonrası kanser riskini azaltır
- Maksimum VKİ’ ne 45 yaşından sonra ulaşanlarda, bu kiloların verilmesi kanser riskini azaltmaz
Meme Kanserinde Erken Tanı Neden Önemlidir?
Kanser tedavisinde başarı oranını, hastanın geleceğini ve sağkalım sürelerini belirleyen en önemli faktörler
- Tanı esnasında meme kanserinin evresi (yayılım durumu)
- Tümörün biyolojik özellikleridir
Bu nedenle meme kanserinde erken tanı:
- Tedavi seçeneklerinin sayısını çoğaltır
- Tedavinin başarı şansını yükseltir
- Genel sağkalım oranını arttırır
Birçok kanser tipinde olduğu gibi memede de henüz belirtiler ortaya çıkmadan tarama testleri ile tespit edilirse başarı ile tedavi edilebilir,
Ve,
Hastalar yaşamlarına normal şekilde devam edebilirler.
Meme Kanserinde Erken Tanı: Kendi Kendine Meme Muayenesi
Kendi kendine meme muayenesi kadının bedeninin kontrolü konusunda bir disiplin kazanmasıdır.
Her kadın 20 yaşından itibaren kendi kendine meme muayenesi yapmalıdır ve menopoz sonrası dönemde de devam ettirilmelidir.
Meme dinamik bir organ olduğundan ve ay boyunca hormonal değişiklikler nedeniyle farklılıklar gösterebileceğinden, kendi kendine meme muayenesi için adet bittikten yaklaşık 5-7 gün sonrası tercih edilmelidir.
Hep aynı dönemde kendi kendine meme muayenesi yapan bir kadın, böylelikle memesinin normalini öğrenmiş olur.
Meme Kanserinde Erken Tanı: Mamografi
Mamografi, teknik olarak memenin iki tabaka arasına sıkıştırılıp x-ışını verilerek bir röntgen filmi çekmekten ibarettir.
Bir meme kanseri ele gelen boyuta 8-10 yılda gelmekteyken,
Mamografi ile kitle henüz ele gelmeden 3-4 yıl öncesinden yakalanır.
Bu açıdan düzenli mamografi takipler çok önemli olup,
Kadınlara en az %20 yaşam kazancı sağlamaktadır.
Tümörün boyutu arttıkça meme kanserinde sağkalım oranları azalıyor.
Örneğin,
Koltuk altı lenf bezinde bir tutulumu yoksa, yarım santimin altındaki bir kitlede 5 yıllık yaşam şansı %99.2 iken,
Eğer boyut 5 santimetre ise bu oran %80-85’lere iniyor.
Veyahut,
Aynı yarım santimlik kitleye 4 ya da daha fazla koltuk altı lenf bezi tutulumu eşlik ederse sağkalım oranı dramatik olarak %60’lara iniyor.
Mamografi Riskli Bir Yöntem Midir?
Mamografinin klasik röntgenden en önemli farkı daha düşük doz ile daha yüksek kalitede görüntü vermesidir.
Tekniğin gelişimine paralel olarak meme incelemesinde maruz kalınan doz giderek daha da azalmaktadır.
Bu esnada,
Dünya literatüründe mamografi esnasında maruz kaldığı radyasyon nedeni ile kanser olmuş kadın yoktur!!!
Hatta…
ABD’de yapılan bir incelemede 1000 mamografi teknisyeni 10 yıl süre ile gözlenmiş,
Ve,
Bu grupta meme kanserinde artış görülmemiştir.
Yani yılda bir kere meme kanserinde erken tanı amaçlı çektirenlerde değil;
Her gün işi gereği onlarca mamografi çeken teknisyenlerde dahi risk artışı söz konusu değildir.
Bir Kadının Mamografi Nedeniyle Meme Kanseri Olup Ölme İhtimali
Bir kadının mamografi nedeniyle meme kanseri olup ölme ihtimali:
- 1/2 sigara içimi ile akciğer kanserinin tetiklenip ölme ihtimaline
- 30 dakikalık bir uçak yolculuğunda kaza geçirip ölme ihtimaline
- 30 dakika araba yolculuğunda trafik kazası geçirip ölme ihtimaline EŞİTTİR!!!
Özetle:
Yaklaşık bir MİLYON mamografinin bir kanseri tetikleme ihtimaline karşılık,
Yaklaşık her YÜZ mamografiden birinde kanser yakalanmaktadır;
Bu hesapla,
Mamografinin yararı olası zararının 10.000 katıdır!!!
