Ortadoğu'da bölgesel güç mücadelesi veren Türkiye ve İran arasında son dönemde artan diplomatik gerginlikler, Suriye ve Kürt meselesi üzerinden sertleşirken, ABD’nin İran’ın nükleer programı nedeniyle askeri seçenekleri masada tutması, tarafları alışılmadık bir şekilde yakınlaştırıyor. Ankara, her ne kadar Tahran’ın Suriye’deki yeni yönetime karşı tutumunu ve PKK ile ilişkisini sorgulasa da, olası bir ABD-İran çatışmasının yaratacağı bölgesel kaos konusunda Tahran ile benzer endişeleri paylaşıyor.
Umman'da Diplomasi: Türkiye’den Tahran’a Sürpriz Destek
İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi, geçtiğimiz Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın, Umman’da sürdürülen dolaylı ABD-İran görüşmelerine dair “yapıcı ve destekleyici” tutumunu memnuniyetle karşıladıklarını belirtti. Bu açıklama, iki ülke arasındaki diplomatik dilde nadir rastlanan bir yumuşama sinyali olarak değerlendirildi.
Erdoğan’dan Tahran’a Uyarı: PKK Sürecini Sabote Etmeyin
Ancak ilişkilerdeki kırılganlık sürüyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz haftalarda İran’a dolaylı yoldan yaptığı “barış sürecine müdahale etmeyin” uyarısı, özellikle PKK’nın Irak ve Suriye'deki yapılanmaları üzerinden Tahran’a yöneltilen suçlamaları tekrar gündeme taşıdı. İran’ın, PKK'yı Türkiye'ye karşı dolaylı bir baskı aracı olarak kullanmaya devam ettiğine inanan Ankara, bu tavrın hem Türkiye içindeki çözüm sürecini hem de Suriye’deki yeni yönetimle kurulan dengeleri tehdit ettiğini düşünüyor.
Suriye’de Dönüşüm: İran Kaybederken Türkiye Güçleniyor
Baas rejiminin devrilmesiyle birlikte İran, Suriye'de uzun süredir desteklediği müttefikini kaybetti. Yeni yönetimin Ankara’ya yakınlığı ise İran için ciddi bir dış politika kırılmasına işaret ediyor. Uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. Bilgehan Alagöz’e göre, Türkiye'nin PKK ile hem içte hem de dışta mücadelede önemli mesafe kat etmesi, İran’da “bölgesel nüfuz kaybı” endişesine neden oluyor.
Kürt Dosyası Kapanıyor mu?
Öcalan’ın geçtiğimiz aylarda yaptığı silah bırakma çağrısı Türkiye’de umutla karşılanırken, İran destekli grupların bu çağrıya karşı durduğu yönündeki iddialar, sürecin hassasiyetini artırıyor. Suriye'deki Kürt güçleri (SDF), Öcalan’ın çağrısına bağlı olmadıklarını açıklamış olsa da, yeni yönetimle yapılan ilkesel uzlaşı sürecin geleceği açısından kritik önem taşıyor.
İran İçin Yeni Tehdit: Türkiye ile Artan Sınır Güvenliği ve Türkmen Azınlık
Ankara’nın Suriye’de artan etkisi ve İran’daki Türk azınlık üzerinden yapılan siyasi göndermeler, Tahran yönetimini tedirgin ediyor. Hakan Fidan’ın geçtiğimiz ay İran’a yönelik “istikrarsızlık çıkarma girişimi sizi de vurur” şeklindeki uyarısı, İran’daki Azeri-Türk nüfusu ima eden önemli bir mesaj olarak kayda geçti.
ABD Faktörü: Çatışma mı, Uzlaşma mı?
ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’a yönelik askeri müdahale seçeneğini masadan kaldırmaması, Ankara’nın bölgede yeni bir göç dalgası, ekonomik sarsıntılar ve sınır güvenliği sorunlarıyla karşı karşıya kalabileceği yönünde endişelere yol açıyor. German Marshall Fund Ankara Direktörü Özgür Ünlühisarcıklı’ya göre, Türkiye, İran’ın zayıflamasını çıkarına görse de askeri bir müdahalenin yaratacağı kaosu göze almak istemiyor.
Bölgesel Satranç: Rakipler Ortak Korkuda Buluşuyor
Analistler, Türkiye ve İran arasındaki ilişkinin, iş birliği ve rekabet arasında gidip gelen kırılgan bir dengeye oturduğu görüşünde. Kimi zaman karşı karşıya gelen bu iki güç, şimdi ABD tehdidi karşısında aynı cephede yer alabilir. Ancak bu dengeyi sürdürmek, önümüzdeki dönemde hiç olmadığı kadar zor olacak.
