Türkiye Kömürle Çalışan Zararlı Termik Santrali Genişletmeyi Planlıyor: Zehirli Hava Çevrede Yaşayan İnsanların Sağlığını Etkiliyor
İstanbul - İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch), Kahramanmaraş’ın güneydoğusunda yer alan Afşin-Elbistan A kömürlü termik santralinin genişletilme planlarının çevreye ve halk sağlığına ciddi zararlar vereceği uyarısında bulundu. Örgüt, Türkiye Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na çağrıda bulunarak, santralin iki ek üniteyle genişletilmesine ilişkin çevresel etki değerlendirmesi raporuna onay vermemesini istedi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün araştırmaları, A santrali ve yakınlardaki B santrali çevresindeki hava kirliliği seviyelerinin tehlikeli düzeyde yüksek olduğunu gösteriyor. Bölgede yaşayan insanlar, bu kirliliğin sağlık sorunlarına yol açtığını belirtirken, Sağlık Bakanlığı'nın yaptığı erken uyarılara rağmen, hükümetin bu sorunları izlemek ve gerekli düzenlemeleri yapmak konusunda yetersiz kaldığı ifade ediliyor.
Sağlık Sorunları ve Hava Kirliliği
Afşin-Elbistan bölgesinde yapılan sağlık araştırmaları, kanser vakalarında artış beklendiğini ortaya koyuyor. Buna rağmen, hükümetin bu tür vakaları izlemek ve önlem almakta yetersiz kaldığı eleştiriliyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü Avrupa ve Orta Asya Direktörü Hugh Williamson, “Kömürlü termik santrallerden kaynaklanan zehirli hava, Türkiye'de her yıl binlerce insanın ölümüne neden oluyor. Yetkililer ise sorunu önlemek ya da insanları sağlıklarının zarar görebileceği konusunda uyarmak için yeterli çabayı göstermiyor” dedi.
Bölgedeki kömürlü santrallerden kaynaklanan emisyonlar, özellikle PM2.5 ve SO2 gibi zararlı maddelerin yayılmasına neden oluyor. Bu maddeler ciddi solunum ve kardiyovasküler sorunlara yol açabilir ve insan sağlığı üzerinde kalıcı hasarlar bırakabilir.
Enerji ve Çevre Politikaları Üzerindeki Etkiler
Türkiye, 2024 başında Avrupa'nın en büyük kömür yakıtlı elektrik üreticisi oldu. Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımında dünya ortalamasının üzerinde bir orana sahip olmasına rağmen, hükümetin kömürlü termik santral projelerini genişletme planları eleştiriliyor. Türkiye’nin Paris İklim Anlaşması kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesi ve 2030 yılına kadar kömürden yenilenebilir enerjiye geçişi sağlaması gerektiği vurgulanıyor.
Greenpeace Akdeniz tarafından yapılan bir çalışmada, Afşin-Elbistan A santralinin genişletilmesinin önümüzdeki 30 yıl içinde yaklaşık 1.900 erken ölüme yol açabileceği tahmin ediliyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün Ocak 2021 ile Haziran 2024 arasındaki hava kalitesi verileri üzerindeki analizine göre, Afşin-Elbistan çevresindeki hava kirliliği seviyeleri tehlikeli düzeyde yüksek. Bu durum, Türkiye’nin enerji politikalarını ve çevre standartlarını gözden geçirmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
Sonuç ve Öneriler
Türkiye’nin hava kalitesi standartlarını geliştirmesi ve çevre kirliliğini önlemek için etkili adımlar atması gerektiği belirtiliyor. Hükümet, kömürden aşamalı olarak vazgeçmeyi planlamalı ve hava kalitesini iyileştirmek için somut önlemler almalı. Williamson, “Kömüre dayalı elektrik üretiminin bedelini Afşin-Elbistan'da yaşayan insanlar ödüyor. Hükümetin önceliği, insanların yaşamlarını korumak ve sağlıklı bir çevre hakkını yaşama geçirmek olmalıdır” dedi.
Türkiye'nin çevresel ve halk sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olan kömürlü termik santral projelerini durdurması ve sürdürülebilir enerji kaynaklarına yönelmesi bekleniyor.
