Mor Dayanışma Derneğinde Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP) Sözcüler Kurulu Üyesi ve  DEM Parti Mersin Milletvekili Perihan Koca, 8 Mart  öncesinde Adana'da gerçekleştirilen bir basın toplantısında kadınların yaşadığı kriz alanlarına dair kapsamlı bir rapor sundu. Kadın cinayetlerinden bireysel silahlanmaya, istihdamdan kreş ihtiyacına kadar pek çok konuda dikkat çekici veriler paylaşan Koca, yetkilileri acil eylem planı oluşturmaya davet etti.

Adana Mor Dayanışma Dernek binasında gerçekleştirilen basın açıklamasına, DEM Partili Kadınlar, Ekmek ve Gül, İHD'li Kadınlar, CHP İl Kadın Kolları katıldı.

Mor Dayanışma Derneğinden Zeliha Korkmaz tarafından yapılan açılış konuşmasının ardından Perihan Koca raporu paylaştı. 

Kadın Cinayetleri Rekor Seviyede

Raporda, 2024 yılının Türkiye tarihinde en fazla kadın cinayetinin yaşandığı yıl olarak kayıtlara geçtiği vurgulandı. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu'nun verilerine göre 2024'te 394 kadın cinayeti ve 259 şüpheli kadın ölümü gerçekleşti. Adana'da ise 16 kadın cinayete kurban giderken 10 kadın şüpheli bir şekilde hayatını kaybetti.

2025 yılının ilk iki ayında da durum değişmedi. Sadece Ocak ayında 64 kadın erkekler tarafından katledildi, bunların 5'i Adana'da yaşamını yitirdi.

Bireysel Silahlanma Kadınlar İçin Tehdit

Raporda bireysel silahlanmanın kadınların yaşamını tehdit eden en büyük unsurlardan biri olduğu vurgulandı. 2025 yılı Şubat ayında öldürülen kadınların %52'sinin ateşli silahlarla hayatını kaybettiği belirtildi. Adana, bireysel silahlanmada Türkiye'deki ilk beş kent arasında yer alıyor.

Kadın İstihdamında Eşitsizlik Devam Ediyor

DİSK’in 2025 verilerine göre, geniş tanımlı işsizlik oranı erkeklerde %22,8 iken kadınlarda %37,2 olarak hesaplandı. Adana'da ise erkeklerin işgücüne katılma oranı %73,8 iken bu oran kadınlarda yalnızca %36,3. Kadın emeğinin yoğun olarak kullanıldığı tekstil sektöründe çalışan kadınların çoğu kayıt dışı çalıştırılıyor, daha düşük ücretler alıyor ve mobbing ile tacize maruz kalıyor.

Boşanma Oranları Cumhuriyet Tarihinin En Yüksek Seviyesinde

Rapora göre 2023 yılında 173 bin 342 olan boşanma sayısı, 2024'te 187 bin 343'e yükselerek Cumhuriyet tarihinin en yüksek oranına ulaştı. Bu durumun, kadın mücadelesinin bir sonucu olduğu belirtilirken, 2025'in "Aile Yılı" ilan edilmesinin de bu artan boşanma oranlarına verilen bir tepki olduğu ifade edildi.

Kreşler Yetersiz, Kadınlar İş Hayatından Koparılıyor

Kadınların en önemli sorunlarından biri de kreş ihtiyacı. Şu anda ülkede 9 milyon kadın çalışıyor ve en az 3 milyon kadın 15 yaş altında çocuk büyütüyor. Buna rağmen devletin kreş desteği sağlamadığı belirtiliyor. Geçtiğimiz yıl belediye kreşlerinin kapatılması planlanmış ancak gelen tepkiler üzerine geri adılmak zorunda kalınmıştı.

Perihan Koca, 8 Mart’a giderken kadınların özgün sorunlarına dikkat çekerek, "Kadınların yaşam hakkı, güvenceli çalışma hakkı, eğitim hakkı ve özgür yaşam talepleri göz ardı edilemez. Yetkilileri acil adımlar atmaya davet ediyoruz" çağrısında bulundu.

3 Mart 2025 MD- Adana Raporu

 

Kadınların ekonomik, siyasal ve sosyal kriz alanlarının en yoğun yaşandığı kentlerden biri olan Adana’ya dair güncel bir rapor çerçevesi sunuşu…

Hem Adana yerelinin özgün kriz alanlarına dair hem de ülke geneli kadın politikalarına dair derlediğimiz raporu 8 Mart’a giderken basın toplantısı vesilesiyle paylaşıyoruz:

***Hazırlamış olduğumuz rapor çerçevesi:

Kadın cinayetleri, boşanma oranları, nüfus politikaları,

kadın istihdamı, kreş ihtiyacı ve bireysel silahlanma üst başlıklarından oluşuyor…

Belli verileri derlediğimiz;

*****2024 yılı ülke tarihinde en yüksek kadın cinayetlerini

ve ülke tarihinin en yüksek şüpheli kadın ölümünü yaşadığımız yıl olarak tarihe geçti…

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun açıkladığı raporlara göre;

2024 yılında 394 kadın cinayeti ve 259 şüpheli kadın ölümü (balkondan düştü, intihar etti, kaza geçirdi vb) kayıtlara geçti…

2024 yılında Adana’da 16 kadın cinayeti, 10 şüpheli kadın ölümü

Kadın cinayetlerinde Türkiye’de 5. Sırada.

Bu veriler bizim için sadece sayısal veriler değil, cezasızlık politikaların geldiği aşamayı göstermesi bakımından önemli….Kadın cinayetlerinin politik olduğunu raporlarla belgeleyen bir anlam taşıyor…

****

Aynı şekilde;

2025 ocak ayından itibaren tam 64 kadın erkekler tarafından katledildi.

Bu kadınların 5’i Adana’da katledildi.

*** Ocak ayında öldürülen 33 kadının 8’i evli olduğu erkek, 

5’i birlikte olduğu erkek,

6’sı akrabası olan erkek,

3’ü tanıdığı, 3’ü oğlu,

3’ü kardeşi,

2’si eskiden evli olduğu erkek ve 1’i babası tarafından öldürüldü.

Bu ay kadınların %24’ü evli olduğu erkekler tarafından öldürüldü.

Adana’da katledilen kadınların hepsinin ayrı hikayeleri vardı; ancak ortak noktaları erkekler tarafından katledilmiş olmalarıydı.

Fatma Kocaklı evinde av tüfeği ile vurulmuş halde ölü bulundu.

Erkek Mehmet Tehçi aynı aileden 3 kadını, Ferdane Tehci’yi, Semiha Tehci’yi, Hüsne Tehci’yi katletti.

Gamze Alır Murat A. tarafından tabancayla öldürüldü.

****

Bireysel silahlanma

Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de silahlar sık sık kadınları kendi evlerinde öldürme, tehdit etme ve korkutma aracı olarak kullanılıyor. Pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye’de ruhsatlı veya ruhsatsız ateşli silahlar ev içi cinayette en sık kullanılan silahlar olmaya devam ediyor. Bu nedenle, silahsızlanma ve silah kontrolü kadınların güvenliğiyle ilgili doğrudan ilişkili bir durumdur.

Türkiye’de kadınlara karşı ölümcül şiddet riskini azaltmak için, aile içi şiddet ve ateşli silah yasası maalesef düzenlenmiş değil. Bazı ülkelerin ev içi şiddet yasaları ateşli silah mülkiyetine referanslar içeriyor ve ateşli silahlar yasaları ev içi şiddeti referans alıyor. Ancak ülkemizde ateşli silah yasası ev içi şiddete yer vermiyor.

Ülkemizde her yıl ortalama 4500 kişi bireysel silahlarla ölürken kadın cinayetlerinde katledilen kadınların büyük çoğunluğu ateşli silahlarla katlediliyor.

Bireysel silahlan bir yandan bir toplumsal şiddet sorunu haline gelirken diğer yandan erkek şiddetinin en vahşi araçlarından birisi konumuna gelmiştir. Bireysel silahlanmalarla ilgili hiçbir tedbirin alınmaması ve erkeklerin silahlanmaya adeta teşvik edilmesi de kadınlara yönelik bir şiddet politikası halini almıştır. Kadın cinayetlerindeki istatistikler de bu söylediğimizi doğruluyor.

Son olarak 2025’in şubat ayı kadın cinayet verileri açıklandı.

Şubat ayı içinde öldürülen kadınların 17’si ateşli silahlarla, 8’i kesici aletle, 3’ü boğularak, 2’si darp edilerek, 1’i yakılarak öldürüldü. Şubat ayında öldürülen kadınların yüzde 52’si ateşli silah ile öldürüldü.

ADANA BİREYSEL SİLAHLAMADA İLK 5 ŞEHİRDEN BİRİ

Dolayısıyla bireysel silahlanma en çok kadınlar için kullanılıyor bir an önce meclisin bireysel silahlanman kadın cinayetleri ve aile içi şiddet kapsamında kadınlar lehine düzenleme yapılması gerekmektedir.

Ve hal böyleyken,

***Ülke tarihinin en yüksek kadın cinayetlerinin yaşandığı 2024 yılını

2025 yılının aile yılı ilan edilmesiyle geride bıraktık.

2025 yılının aile yılı ilan edilmesi rasgele bir muhafazakâr refleks değil, kapitalizm ile patriyarkanın evliliklerinin girdiği krizi ifade ediyor.

2023 itibariyle ülke nüfusunun yaş ortalamasının yükseldiği,

genç nüfus oranını düşmeye başladığı bir döneme girdik.

**** Doğurganlık oranlarının düştüğü,

boşanma oranlarının arttığı bir dönemdeyiz.

Şüphesiz bunda kadın mücadelesinin büyük bir payı var.

Patriyarkal ilişkilerin çekirdeği olan aileye zoraki katlanma,

aileye boyun eğme, aile uğruna fiziksel ve psikolojik şiddete, mutsuz bir yaşantıya maruz bırakılma birçok kadın tarafından daha fazla sorgulanıyor.

****Elimizde Boşanma Oranlarına Dair güncel bir veri:

Boşanan çiftlerin sayısı;

2023 yılında 173 bin 342 iken

2024 yılında 187 bin 343 oldu.

Bu verilere göre: 1000 nüfus başına düşen boşanma sayısını ifade eden kaba boşanma hızı 2024 yılında binde 2,19 olarak gerçekleşmiştir.

Bu oran cumhuriyet tarihinin en yüksek oranını oluşturmaktadır.

****Ülke tarihinin en yüksek boşanma oranları bizlere neler mi anlatıyor?

Kadınlara biçilen makbul ev kadınlığı rollerinin tutmadığını gösteriyor.

Kadınları ev içine hapsetmek, türlü tahakküm ilişkileriyle ezmek, kazanılmış haklarını gasp etmek isteyen iktidarın bu politikalarının tutmadığını gösteriyor.

İşte bu panikle, işte bu yaşananların üzüntüsü ve telaşıyla

2025 yılını aile yılı ilan ettiler.

Aile yılı vesilesiyle kadınları hane içine prangalamak, mutsuz evliliklere, ev içi şiddete ve tahakküme razı etmeyi amaçlıyorlar.

***

2024 yılının son günlerinde

“Nüfus Politikaları Kurulu ve Aile Enstitüsü” kurulma kararı alındı.

Cumhuriyetin ilk yıllarındaki nüfus politikalarına bezer bir AKP nüfus metodu ile ilerleniyor.

Kadın bedeninin annelik kutsanarak denetim altına alınması, Kürt illerinde ise doğum kontrolüne devam edilirken, Türkiye genelinde doğurganlık hızını yükseltmeye yönelik bir politik program uygulanıyor.

***2024 Ekim ayında Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz:

Demografik Nüfus Yüksek Kurulu’nun kurulacağını duyurmuştu.

‘Şu anda doğurganlık hızımız yüzde 1,5’e düştü. İnsanların eğitim düzeyi, gelir düzeyi yükseldikçe çocuk sayısı düşüyor. Kadınların iş gücüne girişi de etkiliyor. Bu konuda Demografik Nüfus Yüksek Kurulu oluşturacağız. Bütün boyutlarıyla bu işe bakacağız. Bir eylem planı hazırlayacağız.’

12. Kalkınma Planlarında yaşlanan nüfusun risklerine dikkat çekiliyor.

Genç-dinamik nüfus yapısının korunması temel bir hedef olarak belirleniyor.

Ucuz iş gücünün üretimi üzerinden nüfus politikaları belirleniyor…

Kadınların kendi bedenleri üzerinde karar verme haklarının önümüzdeki dönem daha da saldırgan, zora baskıya ve dayalı yöntemlerle gasp edileceğini ön görebiliriz.

****

Ucuz iş gücü ve emek sömürü demişken:

Bu konuda kadın istihdamına yönelik güncel verileri paylaşalım:

DİSK ‘in 2025 Şubat verilerine göre geniş tanımlı işsizlik (atıl işgücü) erkeklerde yüzde 22,8 kadınlarda ise yüzde 37,2 olarak hesaplanmıştır.

Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark 14,4 puandır.

Her 5 kadından sadece 1’i kayıtlı ve tam zamanlı çalışabiliyor. 

Adana’da ise oranlar şöyle: Erkeklerin işgücüne katılım oranı yüzde 73.8 iken kadınlarda bu oran sadece yüzde 36.3’tür.

 

****DİSK Genel-İŞ EMAR KAdın EMEĞİ Raporuna göre:

Türkiye’de istihdamda cinsiyet açığı yüzde 34,6 olarak hesaplanırken 10 milyona yakın kadın ailevi ve kişisel nedenler ve ev işleri dolayısıyla çalışma hayatına katılamıyor.

***ERKEKLERİN İSTİHDAMA KATILIMI (YÜZDE 66,7),

 KADINLARIN İSTİHDAMA KATILIMDAN (YÜZDE 32,5) İKİ KAT FAZLA

•     HER 10 KADINDAN SADECE 3’Ü ÇALIŞMA HAYATINDA

•     HER 10 KADIN İŞÇİDEN YALNIZCA 1’İ SENDİKALI

•     ÇALIŞAN KADINLARIN YÜZDE 20’E YAKINI YARI ZAMANLI ÇALIŞIYOR

•     10 MİLYONA YAKIN KADIN; AİLEVİ VE KİŞİSEL NEDENLER VE EV İŞLERİ DOLAYISIYLA ÇALIŞMA HAYATINA KATILAMIYOR

 

***Türkiye’de tekstil sektörü kadınların en fazla istihdam edildikleri önemli istihdam yaratan sektör olarak öne çıkıyor.

Özellikle de Adana Organize Sanayi merkezlerindeki Tekstil atölyelerinde çalışan kadınları ve çoğunlukla şehrin merkezinde merdiven altı dediğimiz kayıt dışı tekstil atölyelerinde çalışan kadınları düşündüğümüzde bu sektörde istihdamın neredeyse tamamı kadın emeğine dayanır.

Yani Adana’da tekstil sektörü neredeyse en fazla değer yaratan, patronlara en fazla kâr sağlayan bir sektör olup büyük oranda kadın emeğine dayalıdır.

Adana Sanayi Odası verilerine baktığımızda:

Adana Sanayi Odası Başkanı Zeki Kıvanç(Tekstil sektöründe faaliyet yapan kıvanç tekstilin sahibi)

(2024 yılında Adana’nın 3 milyar 45 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirerek önemli bir başarıya imza attığını bildirdi. )

Adana sanayi verilerine göre ihracatta tekstil sektörü 521,4 milyon dolarla ikinci sırada.

Peki, bu ihracat rekorların arkasında nasıl bir sömürü düzeni var?

Birçok atölyelerde çalışan kadınlar çalışma hayatında güvencesiz, kayıt dışı çalışıyorlar ve erkeklere nazaran daha kolay bir biçimde işten çıkarılıyorlar.

Daha düşük ücret alan kadınlar daha uzun çalışma sürelerine, mobinge, ayrımcılığa, tacize ve dışlanmaya maruz kalıyorlar. 

Hele ki merdiven altı atölyelerde çalışan kadın işçiler işyerlerinde bu sorunları çok fazla yaşıyorlar.

İşte yaratılan ihracat rekorlarının arkasında kadın emeğinin katmerli sömürü düzeni var.

***Bu sorunlarla birlikte Adana’da yoksulluktan en fazla etkilenenler yine kadınlardır. Kadın yoksulluğu hat safhadadır.

****Kadınların %41’i asgari ücrete bile erişemiyor, yani asgari ücretin altında çalışıyor.

Türkiye çapında direniş haritasına baktığımızda;

Kadın işçilerin önde olduğu direnişlerin öne çıktığını görüyoruz: Hepjijet, Polonez, TKIS Blind, Temel Conta, Özak Tekstil, Agrobay.

KREŞ HAKKI

Kadınların kazanılmış hakkı olan kreşler sermayenin krizine feda ediliyor.

Hatırlanacağı gibi geçtiğimiz yılın sonunda belediyelere gönderilen Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı genelgesiyle belediyelerin kreşlerinin kapatılması gündeme gelmiş ama gelen tepkiler üzerine geri adım atılmıştı. Eldeki üç beş kreş de tasarruf tedbirler kapsamında ortadan kaldırılacaktı, tepkiden korkup şimdilik bu öneriyi geri çektiler.

KISA SUNUŞ

***Ülkemizde yaklaşık 9 milyon kadın çalışıyor.

-Bu 9 milyon kadının 3 milyonundan fazlası çocuk büyütüp çalışıyor.

-En az 3 milyon 200 bin çalışan kadının 15 yaş altında olan çocuğu var.

-Yine eldeki bilgilere göre en az 1,5 milyon kadın çocuk bakımında yalnız.

-Bir akraba desteği, bir kreş ya da tamamlayıcı başak bir kurum varlığı olmadan çocuklarıyla ilgilenip aynı zamanda çalışan 1,5 milyon kadın var.

Her birinin sadece bir çocuk sahibi olduğunu varsaysak bile en az 1,5 milyon çocuk acil olarak kreşlere ihtiyaç duyuyor demektir.

Elbette kreş her kadının hakkı olduğu için kreş ihtiyacı olan çocuk sayısı bu belirttiğimden çok daha fazla. 1,5 milyon kadın şu anda ülkede seçeneksiz ve büyük stres altında çocuk büyütmeye çalışıyor.

Kamusal kaynakların devasa boyutlarla yağmalandığı, kamusal hakların bir bir tasfiye edildiği ülkemizde iktidar bile isteye kadınların kreş ihtiyaçlarına cevap vermiyor. Çünkü kadınların çaresiz bırakılarak işlerinden ayrılmaları, aile yılı kapsamında yalnızca aileleri ile ilgilenmeleri, erkeklerin işlerine gömülmeleri isteniyor. Kadınlara kreş hakları verilmiyor çünkü akrabaları aracılığıyla bu işleri çözmelerini sürekli aileleri ile zorunlu ilişki kurmaları, tahakküm altına girmeleri isteniyor.

Adana’da da durum aynı. Çevre, Şehircilik ve iklim Değişikliği Bakanlığı’nın genelgesiyle eldeki birkaç kreşin kapatılacağı konuşuldu ama ardından gelen tepkilerle bundan vazgeçildi.

Ancak Adanalı kadınların ihtiyacı olan kreşleri açmamakta ısrar ediyorlar, kadınları zorla tahakküm altına almaya çalışıyorlar…