Dünyada ve ülkemizde Covid -19 salgınları ekonomik krizler tüm insanların yaşamlarını çok derinden etkilemektedir.
Üretim, sanayi, finans ve yaşamımızdaki her şey ters yüz olmuştur.
Hiçbir kişi ve kurumun yaşam ekonomi iş güvenliği bulunmamaktadır.
Özellikle son aylarda ülkemizde yaşanan ekonomik krizin ileri dönemlerde hangi boyutlarda olacağı bilinmemektedir.
Yarın düzenli bir yaşamımız olacak mı umut yok .
Çağlar boyu toplumlar para ve güç için savaştılar.
Yaşadığımız dönem teknolojinin, bilginin, bilimin etkileri bizlerin daha çok gelişmemizi sağlamaktadır.
Son yıllarda dijital teknoloji ile birlikte ekonominin boyutları finans sistemleri yeni gelişmeler sağlamaktadır.
Yüzyıllar boyunca değişim, takas, ödeme aracı olan para yerini dijital para veya kript coin veya elektronik para veya sanal paraya bırakmaya doğru gitmektedir.
Kripto, şifreli işlem demektir.Coin çağlar boyu bir değişim aracı altın, gümüş v.b kıymetli madenlerden üretilen madeni kuruş olarak kullanılmaktadır.
İhtiyaç duyduğumuz, başkaları tarafından üretilen ürünleri almak için karşılığında verilen değişim aracına para adı verilir.
Para bulunmadan önce takas yöntemleri kullanarak alışveriş yaparlardı.Buğday üreten, süt üretenle, süt üreten, kumaş üretenle değişim yaparlardı.
İlerileyen zamanlarda altın, gümüş gibi değerli madenlerin bulunup istenilen boyutlarda işlenmesi kolay şekil alması ile uygun değişim aracı olmuştur.
Tarihte Anadolu'da yaşamış Lidyalılar,M.Ö 7.y.y.da parayı kullanmaya başladı.
Şimdiki 10 kuruş büyüklüğünde olan%75 altın,%25 gümüş karışımı ile üretilen elektrum adlı alaşımdan elde edildi.
İlk kağıt para M.S.9.y.y.da Çinliler tarafından kullanılmış.12.y.y.da İtalyan gezgin Marco Polo İpekyolu üzerinde Çin ziyaretinde kağıttan üretilen kağıt parayı Avrupa'ya döndüğünde yazdığı kitaplarda tanıttı.
Avrupa'da İlk kağıt para 1666 yılında İsveç'te kullanıldı ve hızla Avrupa'ya yayılmıştır.
Osmanlı Devleti 1842 yılında ilk kağıt parayı kullanmaya başlamıştır.
1950 yılı ve sonrası ABD' de banka kartı paranın yerini almaya başlamıştır. Türkiye 'de ilk kredi kartı 1988 yılında Yapı Kredi Bankası tarafından kullanılmıştır. Banka kartı POS (point of sale) satış noktası, kullanımı ile günümüze kadar çok gelmiştir.
Günümüzde internet kullanımının yaygınlaşması elektronik ticaret ve para kavramları yaşamımıza girmeye başlamıştır.Bu süreçte kripto (şifreli) para, dijital para, internet üzerinden elektronik para,sanal para olarak da tanımlanmaktadır.
Bilişim uzmanları dijital para teknolojik olarak internet erişimli bilgisayarlar ile finans aktarılması olarak belirtmektedirler. Dijital veya kripto para çok güvenli şifreli olarak korunmaktadır.
Kripto ( şifreli) para ilk olarak Bitcoin adıyla 2008 yılında Satoshi Nakomoto ismini kullanan kişi veya gruplar tarafından üretilmiştir elektronik (dijital) paradır.
2009 yılında açık kaynak yazılımla kullanıma girdiği birimi BTC, dolaşımdaki miktarı B 18.741.381 olduğu, tedarik limitinin 21.000.000 Bitcoin olduğu belirtilmektedir.İlk kullanıma girdiği 2009 yılında 1,309 BTC (Bitcoin) karşılığı 1 ABD doları değer biçilmiş, 2011 de 6 dolar, 2013 de 190 dolar, 2017 de ortalama 4.000 dolar,2021 yılında 1Bitcoin BTC ortalama 50.000 dolara ulaşmıştır. Bitcoin in değeri 2009 yılından 2021 yılına kadar yaklaşık 40.000 kat artmıştır.
Dijital para (kripto para) olarak adlandırılan teknolojik para günümüzde yüzlerce sayıya ulaşmıştır.
En yoğun kullanılan dijital paralar.1 dolar 13,04 TL dir.
1-Bitcoin 595.118 TL/BTC
2-Ethereum 47.273 TL/ETH
3-Binance coin 6.500 TL/BNB
4-Cordano 17,82 TL/ADA
5-Solana 2.339 TL/SOL
6-XRP 10,92 TL/XRP
7-Polkadot 375,10 TL/DOT
8-Avalance 1380,69 TL/AVAX
9-Dogecoin 2,21 TL/DOGE
10- Poligon 32,49 TL/XEC
40-eCash 0,001392 TL/XEC
Günümüzde yüzlerce dijital (kripto para) para bulunmaktadır.
Piyasadaki değişim yoğunluğuna göre ilk on dijital para sıralaması.
40.olarak belirttiğim eCash (XEC) 0,1 kuruş ile işlem görmektedir.
Yakın gelecekte ekonomik gelişmeler çok hızlı değişim ile klasik para birimleri internet ağları ve dijital teknoloji ilerledikçe yerini kripto paralar olarak alacak finansal araçlara dönüşeceği sürece gidecek gibi görünmektedir.Halen dünya ekonomisinin en geçerli değişim aracı ABD dolarıdır.
Dünyanın ekomisine yön veren G-7 Ülkeleri ABD, Almanya,Fransa,İtalya, Japonya, Birleşik Krallık,Kanada
Ayrıca G -20 diye Adlandırılan Gelişmiş Ülkeler.
Almanya,ABD, Arjantin, Avustralya, Brezilya, Çin, Endonezya,Fransa, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, İngiltere İtalya, Japonya, Kanada, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Türkiye, Avrupa Birliği.
Dünya nüfusu yaklaşık 8 milyar Birleşmiş Milletler'e bağlı 208 ülke bulunmaktadır.
8 milyar dünya nüfusunun%45 i Çin, Hindistan, Brezilya, Pakistan gibi gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır.Bu gibi ülkelerin ekonomik teknolojik boyutlarını geliştirmeleri ABD ekonomisi ve ABD doları daha farklı bir sürece girebilecektir .
Dijital çağ ile birlikte güç merkezleri farklılaşacaktır.
Kripto (şifreli) para üretimi sürecinde çok elektrik tükettiği için Çin Halk Bankası üreticim merkezî yakınlarına hidro elektrik santrali kurmuştur.
Çin Halk Bankası tarafından DCEP adı verilen kripto para yakın zamanda tüm çinde yasal olarak kullanılacak ve Çin'in para birimi yuan kullanımdan kaldırılacaktır.
Kripto dijital veya elektronik para altın veya gümüş karşılığında değer taşımaz taklidi mümkün değildir.Fiziki bir nesne değildir.Kripto para şifreli bir internet bilgisayar ağ parasıdır.Elektronik ortamda sayısal (dijital) olarak saklanır ,havale edilir.Bitcoin gibi kripto paralar merkezidir ve kendi sifreleriyle kilitlenir.Dijital muhasebe kayıtlarını sadece sifreleyenler kontrol edebilir.
Hiç bir banka finans kuruluşu hakimiyet kuramaz. Dijital paraların insanların yaşamında varolduğu süreçte artık banka bankacı finansal kuruluşlar kalmayacaktır.
Günümüzde yaklaşık 5 trilyon dolar boyutunda kripto coin veya dijital para işlemlerine ulaşmıştır.
Yüzlerce dijital para ve alt coin (token) oluşmuştur.
Dijital teknolojilere sahip kişiler Kurumlar gelecekte devletlerden daha da güçlenerek yaşadığımız yer yüzünde toplumları, ekonomiyi yaşamı istedikleri gibi yönetebileceklerdir.
Belki gelecekte ülke sayıları toplumlar diller inançlar çok daha az sayıda olabilecektir.
