Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunumuz da şerefe karşı suçlar başlığı altında düzenlenmiştir. Hakaret suçu, iki farklı şekilde işlenebilmektedir.
a-Somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi suretiyle işlenebilir. Örnek verilecek olursa “Ahmet, A mağazasından sürekli kıyafet çalışıyor” diyerek kişinin şeref ve saygınlığını zedeleyen somut bir fiil isnat etme mahiyetindedir ve hakaret suçunu oluşturur.
b- Genel ve soyut nitelikteki söz ve davranışlarla hakaret suçu işlenebilmektedir. Örneğin “yavşak, karaktersiz polis, bana neden işlem yapıyosun veya ceza yazıyosun” şeklindeki sözlerle kişi rencide edilerek, değersizleştirilmektedir.
Hakaret suçu, kişinin şeref ve saygınlığına yönelik bir saldırı olmasından dolayı tüzel kişilere karşı (dernek,vakıf,şirket,spor kulübü,siyasi parti vs.) hakaret suçu işlenemez. Hakaret suçu yalnızca gerçek kişilere karşı işlenebilmektedir. Ancak tüzel kişilerin organlarına yönelik bir saldıra da tüzel kişilerin organlarında bulunan kişiler de gerçek kişi olmasından dolayı hakaret suçu işlenmiş sayılır.
Hakaret Suçu Şikayet, Zamanaşımı Ve Uzlaştırma
Hakaret suçunun temel şekli şikayete bağlı suçlar kategorisinde yer almaktadır. Mağdur, faili ( hakaret edeni) ve fiili öğrendiği tarihten başlayarak 6 ay içinde şikayet hakkını kullanmak zorundadır. Süresi içinde şikayet edilmemesi durumun da kişi hakkını kaybeder.
Ancak kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu ( TCK m.125/3) şikayete tabi değildir. Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret edilmesi durumunda Cumhuriyet Savcılığı re’sen soruşturma açmaktadır.
Kamu görevlisine görevinden dolayı işlenen ve cumhurbaşkanına hakaret suçu hariç, tüm hakaret suçları uzlaştırma prosedürüne tabiidir. Uzlaşma sağlanamaması halinde soruşturma veya yargılanmaya devam edilmesi gerekmektedir.
Hakaret suçları nedeniyle yapılan yargılamalar “asliye ceza mahkemesi” tarafından yerine getirilmektedir.
Hakaret Suçu Nasıl İşlenir?
Hangi sözlerin hakaret suçu sayıldığını kanunda tek tek sayılması imkansızdır. Hakaret suçunun oluşabilmesi için bir kişinin onur, şeref veya saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat edilmeli veya sövme yoluyla kişinin onur, şeref veya saygınlığına saldırılmalıdır.
Bir kişiye “şerefsiz”,”salak”,”aptal”,”alçak” vb. gibi sözler söylemenin hakaret suçunu oluşturacağı şüphesizdir. “Hırsız”,”adi”,”karaktersiz”,”yalaka”,”satılmış”,”ibne”gibi kelimeler de hakaret suçunu oluşturur. İsnat edilen olgu veya fiil ispatlandığı taktirde hakaret suçunu oluşturmaz.
Kaba ve nezaketsiz söz ve davranışlar hakaret suçu kapsamında değerlendirmez. “Saygısız,ulan,lan” vb. kaba ve nezaketsiz sözlerdir ve hakaret suçunu oluşturmazlar. Söylenmiş olan kelimeler bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte değilse hakaret suçunu oluşturmayacaktır.
“Oda dan defol git”, “seni paramla satın alırım”,”Allah belanı versin” gibi sözler hakaret suçunu oluşturmazlar.
Yaptıkları işler nedeni ile tanınan kişilere yönelik eleştiriler, daha sert ve ağır olabilir. Bu kişiler yaptıkları işlerden dolayı normal kişilere göre eleştiriye açık ve tahammül etmeleri gerekmektedir.
Hakaret suçu, doğrudan muhatap alınarak işlenebileceği gibi kişinin hazır bulunmadığı ortamda veya kişinin doğrudan bilgisi dahilinde olmayacağı şekilde de işlenebilir. Ancak kişi hazır olmadığı ortamda veya kişinin doğrudan bilgisi dahilinde olmayacağı surette işlenen hakaret suçundan cezalandırılabilmesi için mağdurun gıyabında ve fakat en az üç kişiyle duyabileceği şekilde hakaret ederek işlenmesi gerekmektedir.
İLETİ YOLUYLA HAKARET SUÇU
TCK m. 125/2 kapsamında ileti olarak kabul edilen iletişim araçları şunlardır:
- Mektup
- Whatsapp mesajları, Whatsapp gruplarına gönderilen mesajlar
- SMS
- Telefon konuşmaları
- İnstagram, Twitteri Facebook vb. sosyal medya hesaplarından mesaj yoluyla
TCK’nın 125/2. maddesinde, “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” Kanun maddesinde iletişim araçları ile işlenmiş olan hakaret suçu huzurda işlenmiş saymaktadır.İsnat edilen fiil işlenirken doğrudan mağduru hedef alınmış olması gerekmektedir. İleti mağdurdan başka birine gönderilmiş ancak tesadüfi bir şekilde mağdur öğrenmiş ise, huzurda hakaret suçu oluşmayacaktır.
Günümüzde hakaret suçu en çok iletişim araçlarıyla işlenmektedir. Sosyal medyadan hakaret edilmesi durumunda kolay ispatlanacak bir suç çeşididir.
KARŞILIKLI HAKARET SUÇU VE CEZASI
TCK m. 129/3’e göre her iki tarafında karşılıklı olarak birbirine hakaret etmesi “karşılıklı hakaret suçu”nu oluşturmaktadır. Karşılıklı hakarette bulunurken aynı zaman dilimi içerisinde edilmesi şart değildir. Sosyal medyadan kendisine hakaret edildiğini gören kişi ertesi gün, hakaret eden kişiye karşı hakaret etmesi durumunda “karşılıklı hakaret suçu” meydana gelir. Maddeye göre “Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir” şeklindedir.
