Bilim insanları zekayı birçok başka yetenekle birlikte; akıl yürütme, planlama yapma, problem çözme, soyut düşünme, karmaşık fikirleri idrak etme, çabuk öğrenme, deneyimlerden kazanım sağlama olarak tanımlar. Zekâ ölçüsü lQ (intelligence guotient)=zeka yaşı/gerçek yaş*100 .
Einstein; (lQ.160) bir insanın zekası verdiği cevaplardan değil, sorduğu sorulardan anlaşılır. Zekâ bilmekle değil hayal gücü ile ölçülür, der.
Gardner ise çoklu zeka tanımı ile insanlardaki zeka türlerini başlıca 8'e ayırmıştır.
Sözel Zeka; okuma anlama, somut soyut düşünme, dilin aktif kullanımı, iletişim ve hitabet yeteneği, sözel zeka edebiyat, hukuk, siyaset, dilbilim, gibi alanlarda güçlüdür.
Matematiksel Zeka; zeka oyunları, problem çözme, hesaplama, eleştirel düşünme ile mühendislik, ekonomi, bilgisayar, istatistik alanlarında etkilidir.
Görsel Zeka; şekiller, semboller, gözle iletişim, tasarım, grafik, görsel sunum, güzel sanatlar, mimarlık, mühendislik alanlarında etkilidir.
Bedensel(kinestetik) zeka; vücut diliyle ifade etme, dokunma ile algılama, dans, spor gibi alanlarda etkilidirler.
Ritmik (müzik) zeka; Ses, ritim, nota, müzikte etkilidir. Bu zekaya sahip olanlar müzik aletleri çalabilir, şiir ve şarkı bellekleri güçlüdür
Sosyal Zeka sahip kişilerin sözsüz iletişimleri oldukça iyidir. Sosyal zekaya sahip bireylerin duygu düşünce, davranış, yorumları ve empati yetenekleri gelişmiştir. Bu bireyler eğitim, siyaset, iletişim, psikoloji alanlarında başarılı olurlar .
İçsel Zeka; bireyin kendini tanıma, kendi farkındalığını yaratma, kendini geliştirme, bireysellik yönleri çok gelişmiştir. Bu bireyler kendi içlerine dönük bir yapıya sahiptirler ve edebiyat güzel sanatlar, felsefe alanlarında çok başarılı olurlar.
Doğasal Zeka; bireyler doğa ile çok ilgilidirler, farklı canlı türleri araştırıcı özellikleri vardır. Bitki ve hayvan türlerine ilgilidirler. Biyoloji, Zooloji, Fotoğraf, Çevre, Kimya, Antropoloji, Arkeoloji, Tıp alanlarında başarılı olurlar
Kısaca zeka hayatta var bir olmanın boyutudur. Yaşadığımız dünyamızı çağımızdaki bu gelişimlere taşıyan en önemli şey karizmamızdır.Her insanda farklı olan bizleri birey yapan varlığımızdır.
Bir an gözlerimizi kapayalım. Bir portakal bahçesinde olduğumuzu düşünelim. Gözlerimizi açıp gökyüzüne baktığımızda sonsuz, masmavi gökyüzünü görürüz. Çevremize baktığımızda; sonbaharda narenciye ağaçlarındaki sarı limonları, turuncu portakalları, yemyeşil yaprakları görürüz. Baharda ise sarı limonları, turuncu portakalları oluşturan beyaz portakal limon çiçekleri görürüz. Günümüzde zeka ile geliştirdiğimiz tarif etmek istediğimiz şey; gerçek dünya gerçek hayat gerçek doğadır.
Yaşadığımız dünya insanların farklı zekaları ile bugünlere geldi. Ya yarın ya gelecek ne olacak?
Amazon kurucusu Jeff Bezos "İnsanlar gelecekte uzayda doğacak, dev silindirlerde yaşayacak, sonrasında sizin Yellow Stone Ulusal Parkı ziyaret ettiğiniz gibi Dünya’yı ziyaret edecekler. Sanayi büyük ölçüde uzaya taşınacak, dünyada çok az insan kalacaktır. “demiştir. Anlamı?
Nasıl bir gelecek? İnsan zekaları yaşadığımız dünyayı getirdiği bir süreçte mobil teknolojiler internet web 1.0 (internet tek yönlü iletişim),web 2.0(kullanıcı odaklı internet),web 3.0(internetin akıllanması), web 4.0(semantik web) ile geliştirilen dijital çağda sınırları tarif edilemeyen yapay zeka ve gelişmeleri insanın, doğanın everileceği boyut çok farklılaşacaktır. Tüm bilim insanları, dahi ve teorisyenlerin her geçen gün teknolojik gelişmelerin üzerine biraz daha ekleyerek geldiğimiz sonsuzluğun başlangıcı; bilmekten öte hayal gücüdür. İşte yapay zeka gelecekte ne olabileceğimizi belirleyecek.
Yapay Zeka (Al) nedir?
‘Görevleri yerine getirmek için insan zekasını taklit eden topladıkları bilgilere göre yinelemeli olarak kendilerini geliştiren sistemler veya makineler der bilim insanları.
Yapay zeka kullanımları veri bilimi ile birden fazla kaynaktan toplanan verileri analiz etmek için istatistik ve bilgisayar bilimleri ile güçlendirilmiş düşünce ve yeteneğe sahip insan benzeri robotlar geliştirerek yaşamı daha hızlı ve kolay hale getirmektir. İnsanların yapamayacağı verileri çözümleyebilirler. Yapay zeka yüksek miktarda bilgi işlem gücünün bulut bilişim teknolojileri ile eğitilmesi, ne kadar çok veri o kadar yüksek kaliteli, güncel, hızlı planlanmış çalışmalardır. Örneğin; yapay zeka hasta tanı cihazlar ile yüksek riskli hastaları hastalıkları henüz teşhis edilmeden çok kısa bir zamanda bir çok hastalığı tahmin etmek için hastanın tıbbi geçmişini analiz eder. Yapay zeka otomatik çözümleri ve yazılımlar ifade etmek makineyi öğrenerek kendini onaran otonom veri sistemleri oluşturur.
Daha sağlıklı yaşam gelir mi?. Öğrenebilen ve gelecekte insan zekasından bağımsız olarak gelişebilen yapay zeka kavramına doğru yönelimler olacaktır.
Bu yönelimler insanın evreni ve doğayı anlama çabasında kendinden daha zeki insan ötesi varlıklar oluşturma düşünün sürekliliğidir.
Yapay zeka insan aklı kadar esnek duyguları olan(karar verebilen) yetkin bilgi birikimi sayesinde gelecekte insan zekasına alternatif olabileceği çalışmalara devam etmektedir. Örneğin; satrançtaki en iyi hamleyi hesaplamak gibidir.
Yapay zekanın günümüzde kullanılan alanları,
Önerici sistemleri, kullanıcıların davranışlarına göre yeni arkadaşlar yeni ürünler, yeni haberlere önermedir.
Makine çevirisi, bir dilde ifade edilen cümleyi kelimeyi başka bir dile çevirmek, Google translate, Microsoft tercüme vb.
Sinyal işleme, ses ve görüntü ile bilgi çıkarma, yüz ve ses tanıma,
Oyun içerik üretim, müzik ve onun geliştirme,
Represyon Analizi, geçmiş verilerle gelecek değerlerin tahmini, ekonomik öngörüler üretim miktarıdır. Sosyal medya, E-ödeme, e-devlet, e-eğitim, e-nabız, e- ticaret, e-yargı(UYAP),e-iletişim, e-üretim (sanayide, tarımda, her alanda).
İşte tüm bu yapay zeka evrimleri teknolojik gelişmeleri sağlayacak olgular web 3.0 internetin makine öğrenimi ve yapay zekaya dayandığı bir evrene geçiştir.
Veriler insanlar tarafından değil makineler tarafından üretilip işleniyor. Web siteleri uygulamaları cihazlar arası engellerin ortadan kaldırmak veri işletim sistemleri değişimi olacaktır.
Web 3.0 ve sonrası farklı donanım ve yazılımlar birbirine daha uyumlu hale gelecek, kendi özelliklerine uygun işletim üretip kullanıcıların özgür olmaları sağlanacaktır. Gerçekte kullanıcıların cihazlara uyum sağladığı dünyadan, cihazların ve internetin kullanıcıya uyum sağladığı dünyaya geçiş olacaktır. İhtiyacımız olanları bize sunduğu bir sistem gelecektir. Web 3.0 ile her yönüyle heyecanlı bir geleceğe hazır mıyız?
Web 3.0’ten daha ileri Bill Gates tarafından tanımlanan web 4.0 (sematik web) yapay zeka web'e ?
Bu yeni sistemde internet kontrolü kullanıcıda değil yapay zeka da olacak. Yapay Zeka bir insan gibi interneti yöneten, bilgileri verileri çözümleyen, yorum yapan, içerik üreten bir süreçtir.
Gerçekte hazır mı insanlık bilim, zeka, yapay zekanın gelişmelerine, web 3.0... web 4.0 ve daha ileriye?
