Özel işaret veya kıyafetleri usulsüz kullanma suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun "Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar" başlıklı birinci bölümünün 264. Maddesinde düzenlenmiş bir suç tipidir.
Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma
Madde 264- (1) Bir rütbe veya kamu görevinin veya mesleğin, resmi elbisesini yetkisi olmaksızın alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giyen veya hakkı olmayan nişan veya madalyaları takan kimseye üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Elbisenin sağlayacağı kolaylık ve olanaklardan yararlanarak bir suç işlenirse, yalnız bu fiilden ötürü yukarıdaki fıkrada belirtilen cezalar üçte biri oranında artırılarak hükmolunur.
TCK MADDE 264 GEREKÇESİ
Maddenin birinci fıkrasında, bir rütbe ya da kamu görevinin veya mesleğin resmî elbisesini yetkisi olmadan alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giymek veya hakkı olmadığı hâlde belirli nişan veya madalyaları takmak suç olarak tanımlanmıştır.
Elbisenin ait olduğu kamu görevine ilişkin işlerin yapılmasına teşebbüs edilmesi, ayrı bir suç oluşturur. Bu durumda ayrıca yukarıdaki madde hükmüne göre cezaya hükmetmek gerekir.
Maddenin ikinci fıkrasında, haksız olarak giyilen elbisenin sağlayacağı kolaylık ve olanaklardan yararlanılarak suç işlenmesi hâlinde, elbise giymeye ait cezanın artırılacağı açıklanmıştır. Böylece hem haksız elbise giymenin cezası artırılacak ve hem de işlenen suçtan dolayı ceza verilecektir.
KORUNAN HUKUKSAL DEĞER
Kanun koyucunun bu suçla korumak istediği hukuksal değer, kamu görevlisi veya mesleğine sahip olmayan bireylerin bu görev ve mesleğe sahip kişilerin giymiş olduğu kıyafet ve kullanmış oldukları özel işaretleri kullanarak kamunun güveninin sarsılmasını engellemek ve kamusal hizmetlerin güvenilirlik ve saygınlık içerisinde yürütülmesini sağlamaktır.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI
Fail
Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçunda fail herkes olabilmektedir. Söz konusu suç fail açısından özellikli bir durum göstermediğinden, suç özgü suçlarda değildir.
Mağdur
Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçunun mağduru belli veya belirli kimseler değildir. Failin, kamu görevlisi olan veya kamu görevi icra eden kimselerin giymiş olduğu özel kıyafetleri veya bulundurmuş oldukları özel işaretleri kullanması sebebiyle kamu idaresinin işleyişine olan güveni sarsılan kamudur. Yani toplumun tamamıdır.
Fiil
Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçunda fiil, kamu görevlilerinin veya kamu görevi icra eden kimselerin giymiş oldukları üniforma, önlük gibi kıyafetler ile kendilerini takdim ederlerken veya çalışmalarını yürütmüş oldukları binalara girerken kullanmış oldukları polis kartı, baro kartı gibi mesleki kartların, kıyafetleri üzerine taktıkları ve rütbelerini belirten rozet, kokart, arma, yaka kartı gibi özel işaretleri alenen yani kamuya açık şekilde kullanarak sergilemeleri olarak belirtilebilir. Fail, usulsüz olarak kullanmış olduğu kıyafet ve işaretleri, başkalarını yanıltacak şekilde ve alenen kullanmalıdır. Başkalarını yanıltma deyiminden anlaşılması gereken ise, kamu görevlisi veya kamu görevi icra eden meslek mensuplarından olmaması halinde öyleymiş gibi anlaşılmasına sebebiyet verecek şekilde yanıltıcı tarzda meslek veya göreve ait kıyafet, madalya, nişan gibi kıyafet ve özel işaretlerin kullanılmasıdır.
SUÇUN MANEVİ UNSURU
Özel kıyafet ve işaretleri usulsüz kullanma suçunun manevi unsuru kasttır. Bu suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir.
SUÇUN NİTELİKLİ HALİ
Suçun nitelikli hali, kanunda bu suç için öngörülen temel haline verilecek temel cezadan daha ağırının veya daha hafifinin verilmesini gerekli kılan nitelikli haldir.
m.264/2:
(2) Elbisenin sağlayacağı kolaylık ve olanaklardan yararlanarak bir suç işlenirse, yalnız bu fiilden ötürü yukarıdaki fıkrada belirtilen cezalar üçte biri oranında artırılarak hükmolunur.
Özel kıyafet ve işaretlerin usulsüz kullanılması suçunun temel halinde öngörülen ceza, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasıdır. Ancak aynı kanun maddesinin 2. Fıkrasında 1. Fıkrada belirtilen temel cezanın üçte biri oranında artırılarak verileceği belirtilmiş; bu sebeple 2. Fıkra daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hali teşkil etmektedir.
2. Fıkrada elbisenin sağladığı kolaylık ve olanaktan faydalanarak failin bir suç işlemesinden bahsedilmektedir. Örneğin fail, polis olmamasına rağmen polis üniforması giyerek rüşvet, irtikap, dolandırıcılık gibi bir suç işlemesi halinde daha ağır cezaya hükmedileceği kabul edilmektedir.
GÖREVLİ MAHKEME
Özel kıyafet ve işaretlerin usulsüz kullanılması suçunun kovuşturmasını yapmakla görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
YARGITAY KARARLARI
Yargıtay 15. Ceza Dairesi - Karar: 2017/9260
Dolandırıcılık, özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçlarından sanığın mahkûmiyetine ilişkin hükümler, sanık ve müdafii tarafından temyiz edilmekle, dosya incelenerek gereği düşünüldü:
Sanığın, şikayetçiye ait pastaneye üzerinde üsteğmen üniforması olduğu halde giderek alış veriş yaptığı, kredi kartı ile ödeme yapacakken bir sorun var deyip aldığı ürünlerin parasını daha sonra gelip ödeyeceğini söyleyerek telefon numarasını bırakıp güven telkin ettiği, şikayetçinin bir kaç defa aramasına rağmen satın aldığı yiyeceklerin parasını ödemediği olayda, sanığın kamu kurumunun maddi varlığı sayılan üniformayı kullanması nedeni ile eylemin TCK’nın 158/1-d maddesinde düzenlenen nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delilleri takdir ve değerlendirme yetki ve görevinin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilerek ve görevsizlik kararı verilmesi gerekirken yargılamaya devamla yazılı şekilde hüküm kurulması, bozma nedenidir.
Yargıtay 5. Ceza Dairesi - Karar : 2015/15065
Sanığın aracının önünde bulundurduğu üzerinde polis yıldızının bulunduğu amblemi taşıyan geçici park belgesinin 2933 sayılı Kanunda düzenlenen madalya ve nişanlardan olmadığı nazara alınarak TCK’nın 264. maddesinde düzenlenen ve maddi unsurları “Bir rütbe veya kamu görevinin veya mesleğin, resmi elbisesini yetkisi olmaksızın alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giyen veya hakkı olmayan nişan veya madalyaları takan kimseye..” şeklinde düzenlenen özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanmak suçunun oluşmadığı anlaşılmakla, sanığın beraati yerine yazılı ve yeterli olmayan gerekçelerle mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir.
Yargıtay
5. Ceza Dairesi
Esas : 2013/15183
Karar : 2015/17637
Karar Tarihi : 22.12.2015
Sanığın, telefon satışı sırasında seyyar satıcılara gösterdiği metal polis rozetinin (armasının) 2933 sayılı Kanunda düzenlenen madalya ve nişanlardan olmadığı nazara alınarak TCK’nın 264. maddesinde düzenlenen ve maddi unsurları “Bir rütbe veya kamu görevinin veya mesleğin, resmi elbisesini yetkisi olmaksızın alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giyen veya hakkı olmayan nişan veya madalyaları takan kimseye..” şeklinde düzenlenen özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçunun oluşmadığı anlaşılmakla, sanığın beraati yerine yazılı ve yeterli olmayan gerekçelerle mahkumiyetine karar verilmesi,
Kanuna aykırı, sanığın ve O yer Cumhuriyet Savcısının temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan, hükmün 5320 sayılı Kanunun 8/1. maddesi de gözetilerek CMUK’nın 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA, 22/12/2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
