Silahlandırılmış beceriksizlik (Weaponized incompetence) bu aralar sık sık karşımıza çıkan, ancak günlük hayat içerisinde adını koyamadığımız, özellikle 2017-2019 yılları arasında popüler kültürde yer edinmiş bir konsept. Nedir bu silahlandırılmış beceriksizlik?
Özetle, bireyin beceriksiz-miş gibi yapmasıdır. Birey, ona verilen sorumluluklardan, işlerden kurtulmak, onları yerine getirmemek için kasıtlı olarak yetersiz kaldığını karşı tarafa gösterir. Böylelikle beceriksiz olduğu düşünülen kişiden herhangi bir şey yapması istenmez ve beklenmez. Bu tür davranışlar iş, arkadaşlık gibi sosyal hayat içerisinde birçok yere yayılmış olsa da, özellikle ilişkiler içerisinde yaygın olarak görülmektedir.
Bireyler bu yöntemi genelde iki yöntemle kullanılıyor. İlk yöntem, hiçbir şekilde bu işi yapmaya uygun olmadığını belirten bahanelerle işten kaçmak.
“Ben yumurta kırmayı bile beceremem.”
“Ben onu senin kadar güzel hazırlayamam, sen yapsan daha iyi olur.”
“Bu işi daha önce hiç yapmadım çok daha uzun sürer, sen yap.”
İkinci yöntem ise o işi olabilecek en kötü şekilde yaparak, bir daha ondan istenmemesini sağlamak.
Örneğin, biri bulaşıkları yıkaması istendiğinde, tabakları tam temizlemeden, üstünde kalıntıları bırakarak yıkıyor. Böylece karşı taraf "Neyse, bırak, ben yaparım" demek zorunda kalıyor.
Diğer bir örnek ise iş yerinde birinden toplantı notu çıkarması istendiğinde, öyle dağınık ve eksik notlar tutar ki, kimse toplantıda ne konuşulduğunu, ne kararlar verildiğini anlamaz. Sonraki toplantıda "Sen hiç uğraşma, ben not alırım" diye görev devralınır. Böylelikle, "Ben zaten beceremiyorum" bahanesinin arkasına saklanılır.
Tüm bu olan biten de haksız yük dağılımına, orantısız iş yükünü de motivasyon kaybı ve gerginliğe, duygusal yıpranma ve tükenmişliğe sebep olabiliyor.
Nasıl mücadele edilebilir tüm bu silahlarla?
- Durumun farkına varın.
Önce bunun gerçekten "beceriksizlik" değil, sorumluluktan kaçma davranışı olduğunu fark etmek önemli. "Bilmiyor" değil, "öğrenmeyi reddediyor" diye düşünmeliyiz.
- İletişim kurun ve sınırlarınızı belirleyin.
Dolaylı ya da ima ederek değil, direkt ve açık bir şekilde konuşmak çok önemli.
"Bu iş bölümü bu şekilde gitmezse, benim de kendi yükümü azaltmam gerekecek. Bu senin de sorumluluğun. Yapamıyorsan bile öğrenebilirsin."
- “Tamam ben yaparım” Cümlesini Bırakın
Sizin silahlandırılmış beceriksizlik hareketlerine karşı pes etmeyeceğinizi görmesi, kişiyi zor durumda bırakacaktır.
Tabii ki herkesin bunu bilerek yaptığını varsayamayız. Farkı anlamak içinse şuna bakmak yeterli olacaktır: Beceriksizlik öğrenmeye açık olur, silahlandırılmış beceriksizlik ise yalnızca yük bırakır.
Sınırlarınızı çizmekten korkmayın!
