Avukat Gizem Gül Uzun tarafından kaleme alınan bu makale, "Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi"ni detaylı bir şekilde ele almaktadır. İlkenin diğer adı "in dubio pro reo" olup, ceza muhakemesinde ispatlanamayan konularda sanık lehine karar verilmesi gerektiğini ifade eder.
Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi
Şüpheden sanık yararlanır ilkesinin diğer adı in dubio pro reo ilkesidir. Ceza muhakemesinde ispat konusunda bir husus kesin olarak aydınlatılmadığında sanık lehine sonuç çıkarılması ve karar verilmesi gerektiğini ifade eden ilkedir.
Şüpheden sanık yararlanır ilkesinin kabul edilmesinin nedeni nedir?
Hakkında şüpheye itibar edilerek bir masumun cezalandırılmasının, bir suçlunun beraat ettirilmesine göre adalet duygusunu daha çok inciteceği ve toplum düzenine zarar vereceği düşüncesidir. Bir suçlunun cezasız kalması, bir masumun mahkum olmasına tercih edilmektedir.
Masum olanlara ceza veren hukuk sistemine insanların güveni kalamaz.
Ceza muhakemesinde şüpheli veya sanık suçsuz olduğunu ispatlamak zorunda değildir. Suçun işlendiğini ve failin kim olduğunu iddia makamı ispat etmek zorundadır.
Sanığın bir suçtan cezalandırılmasının temel koşulu, suçun şüpheye yer vermeyen bir kesinlikle ispat edilmesine bağlıdır. Ceza muhakemesinde mahkumiyet, büyük veya küçük bir olasılığa değil, her türlü şüpheden uzak bir kesinliğe dayanmalıdır.
Ceza muhakemesinde şüphenin bulunduğu yerde mahkumiyet kararına yer yoktur. Bu ilke evrenseldir.
Suçsuzluk karinesi, suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kişinin suçsuz sayılması gerektiğini ifade etmektedir.
Suçsuzluk karinesi, şüpheden sanık yararlanır ilkesinin pozitif hukuktaki temelini oluşturmaktadır.
Suçsuzluk karinesine göre bir kimse, suçlu olduğuna ilişkin şüphe tamamen yenilmez ise bundan yararlanmalı ve beraat etmelidir.
Şüpheden sanık yararlanır ilkesi maddi sorunla ilgili bir ilkedir.
Suçu oluşturan eylem gerçekten işlenmiş midir?
Eylem gerçekleşmişse onun gerçekleşme şekli konusunda şüphe var mıdır?
Suç unsuru varsa bile suçun nitelikli hali oluşmuş mudur?
Şüpheden sanık yararlanır ilkesi hukuksal sorunlarda uygulama alanı bulmaz. Zira hukuksal sorunlar ispata elverişli değildir. Örneğin sanığın işlediği suçun görevi kötüye kullanma mı yoksa irtikap mı olduğu konusunda duraksama varsa sanığın lehine yorum yapılarak görevi kötüye kullanma suçunun oluştuğu kabul edilemez.
