CEZA HUKUKU
Ceza hukukunda avukatın rolü neden önemlidir?
Ceza yargılamaları sonucunda mahkumiyete karar verilebilir. Sonucunun ağır olması hasebiyle davanın takibinin profesyonel bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bu yüzden özellikle ceza davalarında avukatın büyük etkisi bulunmaktadır.
Keza yine kişi ceza alacaksa dahi avukat alt sınırdan ceza almasını sağlayabilir. Kişinin mahkumiyetine karar verildiğinde özgürlüğü kısıtlandığı için içeride geçirdiği bir gün dahi önem arz etmektedir.
Ceza hukuku nedir?
Ceza hukuku, kamu hukuku içerisinde yer almaktadır. Ceza hukuku, suçları ve bunlara uygulanacak cezaları yani yaptırımları düzenler. Kanunda açıkça hangi eylemlerin suç teşkil ettiği ve bunlara uygulanacak yaptırımlar düzenlenmiştir.
Ceza hukuku, toplumun birlikte yaşayabilmesi için vardır. Devlet düzenini ve siyasi yapıyı korumaktadır.
Ceza hukuku, insanlar arasındaki menfaat çatışmalarını önlemektedir. Kişinin kendi hakkını kendisinin araması yerine kişinin hakkını yargı yoluyla araması en sağlıklısı olacaktır.
Ceza hukuku bölümleri nelerdir?
Ceza hukuku kendi içerisinde dörde ayrılmaktadır. Bunlar;
*Ceza genel hukuku,
*Ceza özel hukuku,
*İnfaz hukuku,
*Ceza muhakemesi hukuku
Ceza davası nedir?
Müşteki yani şikayet eden Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunur. Ardından şüpheli yani suç işlediği iddia edilen kişi hakkında savcılık tarafından soruşturma başlatılır.
Savcılık tarafından kamu davasının açılmasına yer olmadığına ya da kovuşturmaya yer olmadığına dair karar vermesi, kararın kesinleşmesi halinde kişi hakkında ceza davası açılmadan sona erecektir. Ancak savcının soruşturma aşaması hazırlamış olduğu iddianamenin kabul edilmesi ile sona erecek ve kamu davası, kovuşturma aşaması başlayacaktır.
Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yapılan araştırma neticesinde yeterli suç şüphesinin var olması halinde yargılamanın yapılması için açılan kamu davasıdır.
Ceza davaları hangi mahkemelerde görülür?
Ağır ceza mahkemesi,
Asliye ceza mahkemesi,
Çocuk mahkemesi,
Çocuk ağır ceza mahkemesi,
Fikri ve sınai haklar ceza mahkemesi
Ceza davası türleri nelerdir?
Ceza davasına bakan genel görevli mahkemeler asliye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesidir. Genel görevli olan mahkemelerin ayrımı, suçlar adına verilen cezanın ayrımına göre belirlenmiştir. Ağır ceza mahkemesi, asliye ceza mahkemesine nazaran daha ağır suçlara bakmakla görevlidir.
Ceza davasına bakmakla görevli özel mahkemeler ise çocuk ceza mahkemesi, çocuk ağır ceza mahkemesi ve fikri ve sınai haklar ceza mahkemesidir. Özel görevli mahkemelerin ayrımı ise suçu işleyen kişinin yaşı ve suçun mahiyeti bakımından yapılmaktadır.
Asliye Ceza Mahkemesi
Ağır ceza mahkemesi görevine girmeyen ve en hafif cezaları kapsayan suçlara bakmakla görevli mahkemelerdir. On yıl veya daha az hapis cezası gerektiren dava ve işlere bakmakla görevlidir. Suçun cezasının sınırı esas alınırken suç adına belirtilen hapis cezasının üst sınırı alınacaktır. Asliye ceza mahkemesi görevine giren davalarda, hafif cezalar öngörülmektedir. Asliye ceza mahkemelerinde, tek hakim görevli olup duruşmalarda savcı bulunmamaktadır.
Ağır Ceza Mahkemesi
Suç adına öngörülen hapis cezasının üst sınırı on yıldan fazla olan tüm suçlarda görevli mahkeme ağır ceza mahkemesidir. Asliye ceza mahkemesinin görevine girmeyen suçlara da bakmakla görevlidir.
Ağır ceza mahkemesi tek hakimli mahkeme değildir, ikisi üye ve bir başkan olmak üzere üç hakim bulunmaktadır. Bunun yanında duruşmalarda kamu oyu adına savcı da bulunmaktadır.
Çocuk Mahkemesi
Asliye ceza mahkemesi görevine giren ve on sekiz yaşından küçük çocukların işlemiş olduğu suçlar adına görevli mahkeme, çocuk mahkemesidir. Çocuk mahkemesinde, yaşı nedeniyle küçük olan çocuğa suça sürüklenen çocuk olarak hitap edilmektedir. Çocuk mahkemesi tek hakimli bir mahkeme olup duruşmalarda savcı bulunmamaktadır.
Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi
Ağır ceza mahkemesinde yargılanması gereken suçları işlediği iddiasında bulunulan on sekiz yaşından küçük olan kişiler çocuk ağır ceza mahkemesinde yargılanacaktır. Çocuk ağır ceza mahkemesi, bir başkan iki üyeden oluşmaktadır. Çocuk ağır ceza mahkemesinde duruşmalarda savcı da bulunmaktadır.
Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi
Fikri mülkiyet suçların yargılanması, fikri ve sınai haklar ceza mahkemesinde yapılmaktadır. Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda belirlenen suçlar ile ilgili yargılama yapılmaktadır. Fikri ve sınai haklar ceza mahkemesi, tek hakimlidir. Duruşmalarda savcı bulunmamaktadır.
Ceza davasında ilk duruşmada ne olur?
Sanığa iddianame okunur ve sanığın savunması alınır. Sanığa iddianameye karşı diyeceklerinin neler olduğunu sorulur.
Sanığın savunması alındıktan sonra müştekinin yani şikayet edenin davaya katılma talebinin olup olmadığı sorulur. Suç, şikayete tabi bir suçsa müşteki davaya katılmak istemediğini beyan ederse yargılama devam etmez ve kovuşturma yapılmasına yer olmadığına dair karar verilir.
Ancak suç şikayete tabi değilse müşteki şikayetten vazgeçse dahi yargılama devam eder. Örneğin eşe karşı yaralama suçunda, şikayette bulunan eş şikayetten vazgeçse dahi yargılama devam etmektedir.
Ceza davasında mahkeme hâkimi veyahut Cumhuriyet Savcısı tarafından gerekli görülmesi halinde taraflara soru yöneltilebilir. Yine taraf vekillerinin de soru sorma hakkı bulunmaktadır. Tarafların dinlenilmesinin ardından delillerin toplanması, tanık dinlenmesi ve gerekli araştırmanın yapılmasına ilişkin kararlar verilebilir.
Ceza davasında ilk savunma nasıl yapılır?
Sanık, yargılamanın her aşamasında delillerini sunarak savunma yapabilecektir.
Ceza davasında savunma, yazılı ya da sözlü olarak yapılabilir. Sanık, dava konusu olayın nasıl meydana geldiğini ve delillerini mahkeme huzurunda bildirir. Yine varsa şikayetçi olan katılan da beyanlarını sunabilir. Yine konu hakkında bilgisi olan tanıklar da mahkeme huzurunda dinlenir. Ceza davasında dinlenilen tarafların tamamının beyanları duruşma tutanağına kaydedilir.
Sanığın ilk savunması mahkeme huzurunda gerçekleştirilir.
Sanık, duruşmaya gelmek zorundadır. Gelmediği takdirde sanık hakkında zorla getirilme kararı verilir.
İfadeden kaç gün sonra dava açılmaktadır?
Şüpheli ya da şüpheliler, kolluk görevlisi ya da Cumhuriyet Savcısı tarafından dinlenilmektedir.
İfadesi alınan kişiler;
*Şüpheli ya da şüpheliler
*Müşteki
*Suçtan zarar gören
*Tanıklar
İddianamenin incelenmesi süresi ne kadardır?
Ceza mahkemesine gelen iddianamenin incelenme süresi, iddianamenin mahkemeye verilmesinden itibaren 15 gündür.
Mahkeme tarafından iddianame kabul edilmiş ise duruşma günü belirler, duruşma davetiyesini taraflara gönderir. Duruşma, ceza davasında önemli bir aşamadır. Taraflar mahkemeye davet edilir, duruşma gününde tarafların beyanları alınır ve yargılama aşamasında önemli kararlar alınır.
Ceza davası e-devlet üzerinden nasıl sorgulanır?
Halk arasında yanlış bilinen bir olgu bulunmaktadır. Soruşturma aşamasında bulunan dosya E-devlet üzerinden görünmemektedir. Kovuşturma aşamasına geçilmişse E-devlet üzerinden sorgulama yapılabilmektedir.
Kişinin e-devleti yoksa öncelikle PTT'den şifre almalıdır. Ardından e-devlet sistemine giriş yaptıktan sonra arama motoruna UYAP VATANDAŞ PORTAL yazmalıdır. Üst butondan ceza kısmını seçtikten sonra ceza dosyası sorgulamasını yapabilecektir.
E-devlet sisteminde, UYAP üzerinden dava dosyası kayıtlı değil ya da dava dosyası görünmüyor ise kişi, adliyeden sorgu yaparak taraf olduğu dosya olup olmadığı hakkında bilgi alabilecektir. Kişi hakkında soruşturma başlatılmış ya da dava açılmış ise sorgu esnasında dosya numarasını da öğrenebilecektir. Taraf olduğu dosyanın numarasını öğrenen kişi, dosyanın bulunduğu mahkeme ya da savcılık bürosunda dosyaya ilişkin ayrıntılı bilgi alabilecektir.
Ceza davasında mahkemede öncelikle kim dinlenir?
Ceza davalarının ilk duruşmasında, tanzim edilen iddianame sanığa okunarak il önce sanığın savunması alınır. Sanığın mahkeme huzurunda savunmasını yapmasının ardından varsa şikayetçi taraf dinlenerek davaya katılma talebinin bulunup bulunmadığı sorulur. Varsa katılan vekili ve sanık müdafi de olaya ilişkin hukuki değerlendirmelerini bildirir. Yine dava konusu olayın tanığının bulunması halinde de tanık mahkeme huzurunda dinlenir.
Sonuç olarak ceza davasında ilk olarak sanık dinlenir.
Yargılama ne kadar sürer?
Yargılamanın ne kadar süreceği her somut olaya göre değişkenlik göstermektedir.
Ceza davalarında süreç nasıl işler?
Ceza davalarında süreç şu şekilde ilerlemektedir:
Soruşturma aşaması:
Cumhuriyet Savcılığı tarafından suçun işlenmesinin öğrenilmesinin ardından suça konu olaya ilişkin araştırmanın yapıldığı aşamadır. Soruşturma dosyasında yer alan şüpheli veya şüpheliler hakkında yeterli ve makul şüphenin oluşmasının ardından kişi veya kişiler hakkında iddianame düzenlenerek ilgili mahkemeye gönderilir. Mahkeme tarafından iddianamenin kabul edilmesiyle soruşturma aşaması sonlandırılır.
Kovuşturma aşaması:
İddianamenin kabulü ile başlayarak verilen hükmün kesinleşmesine kadar geçen süreyi kapsamaktadır. Suça konu olay hakkında mahkeme tarafından karar verilmesi bu aşamada gerçekleştirilir.
İstinaf aşaması:
Yerel mahkeme tarafından verilen kararın hukuka uygun olmadığını düşünen taraflar bakımından başvurulan üst derece kanun yoludur.
Yargıtay aşaması:
Yerel mahkeme tarafından verilen kararın istinaf incelemesi sonucunda da bir karar verilir. İstinaf mahkemeleri tarafından verilen kararın da hukuka uygun olmadığının düşünülmesi halinde başvurulan yüksek mahkeme aşamasıdır.
Tutuksuz yargılanan kişi ceza alır mı?
Kişinin tutuksuz yargılanması ceza almayacağı anlamına gelmemektedir. Tutuksuz yargılamanın yargılama aşamasında verilecek olan karara bir etkisi olmamaktadır.
Tutuksuz yargılanan kişinin suç işlediğine ilişkin bir kanaat var ise yargılama sonunda mahkumiyetine kararı verilecektir. Tutuksuz yargılanan ancak mahkemenin sonunda vermiş olduğu hüküm ile tutuklanması yönünde kararı verilmesi uygulamada çok fazla karşılaşılmaktadır. Tutuklu olarak yargılanma ya da tutuksuz olarak yargılanmasının mahkemede verilecek olan hükme bir etkisi bulunmamaktadır.
AVUKAT GİZEM GÜL UZUN
