Medeni Kanuna göre kaç çeşit nafaka türü mevcuttur?

Medeni Kanuna göre dört çeşit nafaka türü bulunmaktadır. Bunlar;

*Tedbir Nafakası
*İştirak Nafakası
*Yoksulluk Nafakası
*Yardım Nafakası

Tedbir Nafakası nedir?

Boşanma davası açılmadan önce veya açıldıktan sonra herhangi bir eşin veya ergin olmayan çocukların (18 yaşından küçük çocuklar) geçinmesini sağlamak üzere hükmedilen nafaka türüdür.

Tedbir nafakası yargılama başlamadan önce veya başladıktan sonra ödenen nafakadır. Kısacası tedbir nafakası karar kesin hüküm halini alıncaya kadar ödenen nafaka türüdür.

Yargılama devam ederken, bir eşin diğer eşe veya çocuğa ödediği nafaka tedbir nafakasıdır. Karar kesin hüküm halini aldıktan sonra tedbir nafakasının adı değişmektedir.

İştirak Nafakası nedir?

Boşanma davası neticesinde çocuğun velayeti kendisinde olmayan eş aleyhine çocuğun giderlerine katılmasını sağlamak üzere hükmedilen nafakadır.

Ana ve babanın bakım borcu, çocuğun ergin olmasına kadar devam etmektedir. Buna göre ana ve baba; boşanmış, ayrılmış veya evliliğin butlanına karar verilmiş dahi olsa çocuk ergin oluncaya kadar bakmakla yükümlüdür.

Velayet hakkı kendisinde olmayan eş, müşterek çocuk veya çocukların bakım, eğitim ve sağlık giderleri için gücü oranında çocuğun giderlerine katkıda bulunmak zorundadır.

İştirak nafakası ilk başta kararlaştırılmış olmasa dahi çocuk ergin oluncaya kadar her zaman talep edilebilmektedir.

İştirak nafakası, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren ödenen nafaka türüdür. Boşanma davası devam ederken ödenen tedbir nafakası, karar kesin hüküm halini aldıktan sonra iştirak nafakasına dönüşmektedir.

Kimler iştirak nafakası talebinde bulunabilir?

Öncelikle velayet hakkına sahip olan ana veya baba iştirak nafakası talebinde bulunabilir. Bunun dışında ayırt etme gücüne sahip olan çocuk ve ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüğün kayyımı veya vasisi de iştirak nafakası talebinde bulunabilir.

İştirak nafakası talebi evlilik dışı doğan çocuklar bakımından da geçerli olur mu?

İştirak nafakası talebi, evlilik dışı doğmuş çocuklar bakımından da geçerlidir.

İştirak nafakasının miktarı nasıl belirlenmektedir?

Nafakanın miktarı belirlenirken tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına bakılır. Ayrıca yine çocuğun giderleri ve ihtiyaçları da göz önünde bulundurulur.

Taraflar, anlaşmalı boşanma protokolünde belli bir miktar kararlaştırmış olsa dahi bu miktarın hakim tarafından uygun bulunması gerekmektedir.

İştirak nafakası ne zaman sona ermektedir?

İştirak nafakası, kural olarak lehine nafakaya hükmedilen çocuğun ergin olmasıyla sona ermektedir. Çocuk 18 yaşını doldurarak ergin olabileceği gibi, evlilikle ya da mahkeme kararıyla da ergin kılınabilir.

Çocuk 18 yaşını doldurmadığı halde çocuğun edindiği meslek ya da sanatı kendisini geçindirebiliyorsa iştirak nafakası yükümlüsünün istemi üzerine nafaka kesilebilir.

Uygulama bu durum oldukça az rastlanan bir durumdur. Eğitim ve öğretim süreleri uzadığı için çocuğun kendi ayakları üzerinde durabilme yaşı maalesef ki gecikmiştir.

Çocuk 18 yaşını doldurduğu halde eğitimi devam ediyorsa ne olur?

18 yaşını dolduran çocuğun eğitimi devam ediyorsa ana ve babanın yükümlülükleri devam eder. Bu durumda çocuk, kendisi lehine yardım nafakası talebinde bulunabilir.

Çocuk 18 yaşına gelinceye kadar ödenen nafaka iştirak nafakası olup, çocuk 18 yaşını doldurduktan sonra bu nafaka yardım nafakasına dönüşür.

İştirak nafakasında yetkili ve görevli mahkeme neresidir?

İştirak nafakası talebinde, iştirak nafakasının artırılması, azaltılması ve sona erdirilmesi taleplerinde görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Aile Mahkemesinin kurulmadığı yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir.

İştirak nafakasına ilişkin davalarda genel yetkili mahkeme kural olarak davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Bununla birlikte iştirak nafakasına ilişkin davalarda özel yetkili mahkemeler de mevcuttur.

Örneğin, boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında yetkili mahkeme, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir. Aynı şekilde evlilik dışı ilişkiden doğan çocuğun bakım ve giderlerinin karşılanması için açılan iştirak nafakası davalarında yetkili mahkeme çocuğun oturduğu yer mahkemesidir.

Yoksulluk Nafakası nedir?

Evliliğin boşanma kararı ile bitmesi nedeniyle yoksulluğa düşecek eş lehine, diğer eş aleyhine hükmedilen nafakadır.

Yoksulluk nafakası, boşanma davası ile birlikte istenebileceği gibi boşanma davası kesinleştikten sonra da istenebilir. Ancak, boşanma davasının kesinleşmesinden sonra yoksulluk nafakası talep edebilmek için; boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde yoksulluk nafakası davasının açılması gerekir.

Yoksulluk nafakası davasına bakmaya 4787 sayılı kanun ile kurulan Aile Mahkemesi görevlidir.

Yoksulluk nafakası hangi hallerde talep edilebilir?

Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf (eş), diğer taraftan (eşten) daha fazla kusurlu olmamak kaydı ile yoksulluk nafakası talep edebilir. (TMK m.175/1)

Yoksulluk nafakası talep edebilmenin ilk şartı, boşanma yüzünden yoksulluğa düşmüş olmaktır. Yargıtay, yoksulluk kavramını her somut olaya göre farklı değerlendirmiştir. Ancak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun yerleşmiş içtihatlarında; yeme, giyinme, barınma, sağlık, ulaşım, kültür, eğitim gibi bireyin maddi varlığını geliştirmek için zorunlu ve gerekli görülen harcamaları karşılayacak düzeyde geliri olmayanların yoksul olarak kabul edilmesi gerektiğini değerlendirmiştir.

Yargıtay, somut olayın özelliğine göre nafaka alacaklısının dul ve yetim, yaşlılık maaşı alması, asgari ücret ile çalışması gibi durumlarında yoksulluğun ortadan kalkmayacağını kabul etmektedir. Tarafların sosyal ve mali durumları kişinin yoksulluğa düşüp düşmeyeceğini belirlemektedir.

Yoksulluk nafakasına hakim re'sen(kendiliğinden) karar verebilir mi?

Yoksulluk nafakasına hakim re'sen karar veremez. Nafaka alacaklısının talep etmesi gerekir.

Nafaka alacaklısı nihai karar verilinceye kadar talepte bulunabilir.

Yetkili mahkeme ise; nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir.

Nafaka talebinden önceden feragat etmek mümkün müdür?

Nafaka alacaklısı henüz nafakaya hükmedilmeden ben nafaka istemiyorum şeklinde bir beyanda bulunsa dahi bu beyan geçerli değildir.

Nafaka, şahsa sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Önceden vazgeçilmesi ya da feragat edilmesi kesin hüküm oluşturmaz.

Kusurlu eş yararına yoksulluk nafakasına hükmedilebilir mi?

Boşanma davası sonucunda asli kusurlu eş yararına dahi yoksulluk nafakasına hükmedilebilir. Nafaka borçlusunun hiç kusurunun olmadığı durumlarda dahi yoksulluk nafakasına hükmedilebilir.

Yoksulluk nafakasının süresi nedir?

Hayatın olağan akışında yoksulluk nafakasına süresiz olarak hükmedilir.

Hangi durumlar yoksulluk nafakası kaldırılmaktadır?

*Yoksulluğun ortadan kalkması
*Nafaka alacaklısın evlenme olmadan fiilen başka biriyle evliymiş gibi yaşaması


 AVUKAT GİZEM GÜL UZUN