CEZA MAHKEMELERİNİN YARGILAMA YETKİSİ
Davaya bakan mahkeme, madde bakımından yetkili olup olmadığına kovuşturma evresinin her aşamasında resen karar verebilir. Ancak duruşmada suçun hukuksal niteliğinin değiştiğinden bahisle madde bakımında yetkisizlik veya görevsizlik kararı verilerek dosya alt dereceli mahkemeye gönderilemez.
Davaya katılanlar da kovuşturma evresinin her aşamasında mahkemenin maddi bakımından yetkisiz olduğunu ileri sürebilirler. Yasa yolları aşamasında da madde bakımından yetkisizlik iddiası ileri sürülebilir. Zira kovuşturma evresi, yasa yolları aşamasını da kapsamaktadır.
Yenilenmesi mümkün olmayanlar dışında, madde bakımından yetkili olmayan yargıç veya mahkemece yapılan işlemler hükümsüzdür. Örneğin madde bakımından yetkisiz mahkemede yapılan keşif geçersizdir.
Yargıtaya göre madde bakımından yetkisizlik kararı veren mahkemede dinlenen tanık anlatımları hükme esas alınmaz, tanıkların yeniden usulüne uygun olarak çağrılıp dinlenmesi gerekir.
YETKİLİ MAHKEME NASIL BELİRLENİR?
Madde bakımından yetkili mahkemenin belirlenmesinde iddianamedeki sevk maddesi değil, olayın anlatılış biçimi esas alınır. Yani yargıç, madde bakımından yetkili olup olmadığını, savcının yazdığı yasa maddelerine göre değil, iddianamedeki gösterdiği olaylara göre belirler.
Mahkemelerin madde bakımından yetkilerinin belirlenmesinde ağırlaştırıcı veya hafifletici nedenler dikkate alınmaz. Yasada yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulur.
Ancak yasada nitelikli unsurlar için oran belirtilmeyip ceza miktarı gösterilmişse madde bakımından yetkili mahkemenin belirlenmesinde bu ceza miktarı da dikkate alınır.
ASLİYE CEZA MAHKEMESİNİN MADDE BAKIMINDAN YETKİSİ
Özel düzenlemeler saklı kalmak kalmak üzere, sulh ceza yargıçlığı ve ağır ceza mahkemelerinin madde bakımından yetkisi dışında kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemelerinde bakılır.
Bir uyuşmazlığın asliye ceza mahkemesinin görev alanına girebilmesi için;
*Uyuşmazlık, ağır ceza mahkemeleri ile özel ceza mahkemelerinin madde bakımından yetkisine girmemelidir. Bu durumda 2 yıldan fazla ve 10 yıla kadar hapis cezası gerektiren dava ve işler asliye ceza mahkemelerinin yetki alanına girmektedir.
*Yasa, bu uyuşmazlık için başka bir mahkemeyi madde bakımından yetkilendirmemelidir.
AĞIR CEZA MAHKEMESİNİN MADDE BAKIMINDAN YETKİSİ
*Yağma
*İrtikap
*Kamu görevlisinin resmi belde sahteciliği
*Nitelikli dolandırıcılık
*Dolanlı yani hileli iflas
*Devlet Güvenliğine Karşı Suçlar
*Anayasal Düzene Karşı Suçlar
*Ulusal Milli Savunmaya Karşı Suçlar
*Devlet Sırlarına Karşı Suçlar
*Terörle Mücadele yasasının kapsamına giren suçlar
Özel hükümler saklı kalmak üzere;
*Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası
*Müebbet hapis cezası
*10 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işler
Dikkat edilirse askeri mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümler ile çocuklara özgü kovuşturma hükümleri saklı tutulmuştur. Dolayısıyla bu kategoriye giren kişilerin yargılanması ağır ceza mahkemelerinin madde bakımından yetki alanına girmez.
Önemli Not: Madde bakımından yetki kurallarının istisnaları, genel olarak yüksek yetkili mahkeme lehinedir.
Aşağı yetkili mahkemenin madde bakımından yetkisine giren bir işe, yüksek yetkili mahkemenin bakabilmesine bazı durumlarda olanak tanınmıştır. Ancak tersi bir durum yani, yüksek yetkili bir mahkemenin madde bakımından yetkisine giren bir işe aşağı yetkili mahkemenin bakabilmesi mümkün değildir.
SUÇUN HUKUKSAL NİTELİĞİNİN DEĞİŞMESİ
Duruşmada suçun hukuksal niteliğinin değiştiği ileri sürülüp madde bakımından yetkisizlik kararı verilerek dosya alt dereceli mahkemeye gönderilemez. Ancak doğrudan doğruya veya madde bakımından yetkisizlik kararıyla iddianame kendisine gelen mahkeme, aşağı dereceli mahkemenin madde bakımından yetkili olduğu görüşünde ise henüz duruşma başlamamışsa yetkisizlik kararı verebilir.
Mahkeme, duruşma başladıktan sonra suçun hukuksal niteliğinin değiştiğini ileri sürerek madde bakımından yetkisizlik görevsizlik kararı veremez. Yargılamayı tamamlamak zorundadır.
Duruşmada suçun hukuksal niteliğinin değişmesi dışında bir nedenle madde bakımından yetkisizlik kararı verilebilir.
İddianamenin kabulünden sonra, işin davayı gören mahkemenin madde bakımından yetkisini aştığı veya dışında kaldığı anlaşılırsa mahkeme, bir kararla işi madde bakımından yetkili mahkemeye gönderir.
Yüksek yetkili mahkemelere tanınan istisnaen yetkili olma durumu, alt dereceli mahkemelere hiçbir şekilde tanınmamıştır.
BAĞLANTI
Örneğin bir kimse hem tehdit hem de nitelikli dolandırıcılık suçundan dolayı yargılanacaksa, asliye ceza mahkemesinin madde bakımında yetki alanına giren tehdit suçu, ağır ceza mahkemesinin madde bakımından yetki alanına giren nitelikli dolandırıcılık suçuyla birlikte ağır ceza mahkemesinde görülebilir. Ancak bu davaların birleştirilebilmesi için birleştirmede yarar ve zorunluluk olması ve birleştirme olanağının da bulunması gerekir.
Ceza Mahkemelerinde genel olarak suçun işlendiği yer mahkemesi yetkili olmaktadır.
Ceza Avukatı Ne Yapar?
Türk Ceza Kanunu kapsamında ceza avukatının işlevi ve ceza davasının özellikleri belirlenmiştir. Yapabileceklerinin belirlenmesi yanında ceza avukatının baktığı davalar da bellidir. Kendini Türk Ceza Kanunu kapsamında geliştirmiş ve görevini icra eden avukat müvekkilinin savunması için ayrıntılı bir çalışma ortaya koyar. Suç teşkil eden fiilin işlenmesinden sonra başlatılan soruşturma ve iddianamenin kabulünün olması kovuşturma aşamalarında her iki tarafın ceza avukatlarından faydalanabilmesini doğurur. Avukatları savunma dosyalarını mahkemeye iletir. Suç şüphesi altında bulunan kimselere hukuki yardım ceza avukatı sayesinde yapılır. Suçlu konumunda olan kişilerin yargılama sonunda hürriyetlerinin kısıtlanma ve ekonomik olarak zarara uğrama ihtimalleri bu haklardan faydalanmaları yararınadır. Ceza avukatlarının ise şüpheli veya sanığı savunurken müdafi olarak adlandırılması bu ihtiyacı karşılamasından dolayıdır. Müdafi kelimesi ise koruyan, savunan, müdafaa eden anlamlarına gelir.
Ceza Avukatı Hangi Davalara Bakar; Ceza Davalarının Özellikleri
Mahkemelerin baktığı davalar arasında daha ciddi suçlar olarak nitelendiren fiillerde ceza davaları ortaya çıkar. Bazen bu davalar birçok duruşmadan meydana gelebildiği gibi bazı durumlarda ise sadece tek celsede bitebilen davaların olduğu da gözlemlenir. Ceza avukatının baktığı davalar arasında ise tutuklanmalar sıklıkla gözlemlenir. Tutuksuz yargılanma ya da tahliye diğer çıkarılan sonuçlar olarak görülebilir. Bu sonuçlara vardırılan ve ceza davasında görülen suçlara ise katalog suçları adlandırması yapılır.
Ceza Avukatının Baktığı Dava Çeşitleri Nelerdir?
Sadece bir çeşit değil birbirinden farklı alanlarda ortaya çıkmış katalog suçlarından dolayı açılmış ceza davaları vardır. Ceza avukatının baktığı davalar arasında ise bu davaları şekillendiren suç çeşitleri şu şekildedir;
Yağma suçları
Kasten adam öldürme suçları
Adam yaralama suçları
Hile yapma ve hileli iflas suçları
Zimmet suçları
Tehdit, hakaret ve şantaj yapma suçları
Rüşvetten dolayı olan suçlar
Belgede sahtecilik suçları
Taksirli adam öldürme suçu
Ağır yaralama suçu
İrtikap suçları
Yasama organına karşı suç
Yabancı devlet aleyhine asker toplamak suçu
Düşman devlete maddi ve mali yardım yapma suçu
Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı suçu
Siyasal veya askeri casusluk suçu ve daha da çeşitli suçlardır.
