Devlet tasarrufları şunlardır;

1.Yasama Tasarrufları

TBMM Genel Kurulunun, TBMM İçtüzüğünde belirtilen usulü izleyerek ister kural koyucu ister sübjektif olsun, kanun ve parlamento kararı biçiminde tesis etmiş olduğu tasarrufları yasama tasarruflarıdır.

Örneğin Medeni Kanunun bazı hükümlerinin değiştirilmesi, milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması, savaş ilanı yasama işlemlerindendir.

Yasama tasarrufu, salt kanunlar ve parlamento kararları ile özdeş değildir. Kanun ve parlamento kararlarını hazırlayan ve yasama sürecinin parçası niteliğindeki tüm tasarruflar yasama alanına dahildir.

örneğin;

Kanun sürecinde TBMM komisyonlarının kararları
TBMM'DE yapılan oylamalar
Kanunların cumhurbaşkanında geri gönderilmesi

Yasama faaliyeti içinde yer alır.

Yasama işlemleri, devletin idare hukuku alanının dışındadır.

2.Yargısal Tasarruflar

Yargılama usulü kanunlarında belirtilen usuller izlenerek yapılan işlemlerdir.

Örneğin;

Cumhuriyet Savcılığının hazırlık soruşturmasında verdiği kararlar
Mahkemeler arasında ortaya çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarının çözümü
Çekişmesiz yargı işlerinde verilen kararlar
Üst yargı yollarında verilen kararlar
Kanun yararına bozma sürecinde Adalet Bakanlığınca verilen kararlar
İçtihatların birleştirilmesi

Yargısal faaliyetin kapsamı içinde yer alır.

Yargısal tasarruflar da yasama işlemlerinde olduğu gibi devletin idare hukuku alanının dışındadır.

3.Siyasal Tasarruflar

Hükümet denilen siyasal organ, idarenin başı konumundaki bakanlardan oluşmasına ve idarenin siyasal iradenin uygulamaya geçirilişine aracılık etmesine karşın, idare, siyasal organlar karşısında bağımsız bir teknik cihaz olarak düzenlenmiştir.

örneğin;

Cumhurbaşkanının bir milletvekilini hükümeti kurmakla görevlendirmesi
Başbakanın atanması ve çekilmesi isteminin kabul edilmesi
Bakanların atanması ve görevden alınması
Bakanların bakanlar kurulu toplantısına katılması
Hükümet programının hazırlanması
Yabancı devlet temsilcilerinin kabulü ve devletler arası ilişkiler

Devletin siyasal tasarrufları, idare hukuku alanının dışındadır.

4.İdari Tasarruflar

İdari örgüt, makam ya da görevlilerce kanunlar tarafından idarenin görev alanına bırakılan konularda, idari usul izlenerek tesis edilen tek yanlı ve icrai tasarruflar idari tasarruflardır.

İdari fonksiyon; idari işlemler, idari eylemler ve idari sözleşmelerle yerine getirilir.

Başka bir tanımla idari tasarruf, kanunların idari usul izlenerek uygulanmasıdır.

SONUÇ OLARAK; Devletin kamu hukuku tasarruflarının ayrılmasında en belirleyici ölçüt, iradenin ortaya konuluşunda izlenen usuldür. Yasama işlemlerinde, TBMM İçtüzüğü ile belirlenen usul; yargısal işlemlerde ise yargılama kanunlarında belirlenen usul izlenir. İdari tasarruflarda izlenen usul ise idari usuldür.

5.İdarenin Özel Hukuk Tasarrufları

Devlet sadece, yukarıda belirtilen kamu hukuku esas ve usullerine göre faaliyet yürütmez. İdarenin, kişilerle, özel hukuk esas ve ilkelerine göre karşılıklı irade açıklaması esasına dayanan veya özel hukuk ilke ve esaslarının uygulandığı özel hukuk faaliyetleri de söz konusudur.

örneğin;

İdarenin özel mallarının idaresi
Tapu sicilinde tescil işleminin iptali istemi
Kamulaştırmasız el atmadan doğan uyuşmazlıkların çözümü
Kamu görevlilerinin salt kişisel kusurundan doğan zararın tazmini
Kamu ihale sözleşmenin feshinden doğan uyuşmazlığın çözümü

Özel hukuk ilke ve esaslarına tabidir.

İdarenin özel hukuk faaliyetleri, devletin idare hukuku alanının dışında kalır ve bu alandan doğan uyuşmazlıklar adli yargı yeri tarafından çözümlenir.

TÜRKİYE İDARESİNİN GÖREVLERİ

1.Milli Güvenliğin Sağlanması
2.Kolluk Faaliyetleri
3.Kamu Hizmetleri
4.Özendirme, destekleme faaliyetleri
5.Planlama faaliyetleri
6.İç Düzen(Öz Yönetim) faaliyetleri


İdari dava türleri şunlardır:(İYUK.m.2)

 

İPTAL DAVALARI, İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalardır

 

TAM YARGI DAVALARI İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan, tazminat konulu davalardır. Tam yargı davası ile maddi ve manevi tazminat talepleri ileri sürülebilir.

 

Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar

 

İDARİ YARGININ YETKİSİ,  idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır. İdari mahkemeler; yerindelik denetimi yapamazlar, yürütme görevinin kanunlarda ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremezler.