Tüketicilerin Aldatıcı Reklamlara Karşı  Başvurulabileceği Yollar
Reklam nedir?

Reklam, çeşitli şirketlerin ürün ve hizmet niteliklerinin, belli bir temayla çerçevesi belli olan, düzeni belli olan bir bütünlükle insanlara aktarılmasıdır. Hizmet ve ürün özelliklerinin tek başına aktarımı, özellikle de günümüzde yeterli olmaktan uzaktır.

Reklam içeriği nedir?

Reklam içeriklerinde bir malın belli bir özelliğe sahip olduğu ya da sahip olmadığı belirtilmektedir. Bu durum bir nevi vaattir.

Malın vasıfları konusunda vaatte bulunulur. Ancak reklamda malın belli bir özelliğe sahip olduğu halde belirtilen özellik o malda yoksa mal, AYIPLI kabul edilmektedir.

Reklam nasıl yapılmalıdır?

Yapılan reklamlar insanlara güven vermelidir. Üründe belirtilen vasıflar olmalıdır. Belirtilen vasıflar olmazsa ayıplı kabul edilir.

Tüketicinin amacı aldığı üründen fayda sağlamak ve ürünün beklentisini gerçekleştirmiş olmasıdır. Bu yüzden sunulan mal ve hizmet hakkında doğru açık ulaşılabilir bilgi sunulmalıdır.

Bu yüzden reklamlar tüketicinin haklarını ve menfaatlerini korumalıdır.

Reklam Kurulu neden vardır?

Reklam kurulu, düzenlenen reklamları denetleyerek tüketicinin korunmasına ilişkin gerekli gördüğü önlemleri almakta ayrıca reklamların tüketiciyi yanıltıcı etkisinin olmaması için saha çalışmaları yapmaktadır. Reklam Kurulu, yalnızca düzenlenen reklamların tüketiciyi aldatıcı etkisi olup olmadığını incelemekte ve yayımına onay vermektedir.

Sonuç olarak Reklam Kurulu tüketicinin yanıltılıp yanıltılmadığına dikkat etmektedir. Ancak tüketicinin zararlarının karşılanmasına yönelik hukuki yaptırım uygulamamaktadır.

Daha sonrasında hukuka aykırı olduğu anlaşılan reklamlar, Reklam Kurulunun yaptığı denetleme sonucunda kaldırılmaktadır.

Reklam Kurulunun amacı nedir?

Reklam Kurulu resen inceleme yaparak tüketicinin doğrudan ya da dolaylı olarak reklamlardan oluşabilmesi muhtemel zararlarını önlemeyi amaçlar. Reklam Kurulu eğer düzenlenen reklamın hukuka aykırı ve tüketiciyi yanıltıcı olduğuna kanaat getirirse, reklamı yayımdan kaldırabileceği gibi ayrıca reklamdaki aldatıcılığın giderilerek yayımına devam etmesine de karar verebilmektedir. Reklamın düzeltilerek yayımına devam etmesi de reklamın durdurulması yaptırımı gibi ancak yeni tüketicilerin etkilenmesini önleyici nitelik taşımaktadır. Reklam Kurulu tarafından ayrıca idari para cezası da verilmektedir.

Reklam Kuruluna şikayet nasıl yapılmaktadır?

Reklam Kurulu'na başvuru yazılı veya elektronik ortamda yapılabilmektedir. Reklam Kurulu şikayeti inceledikten sonra reklamın geçici olarak durdurulması, kesin olarak durdurulması, para cezası veya reklamın düzeltilmesi kararlarını vermektedir.

Tüketici ayrıca yapmış oldukları sözleşmeyi fesih imkanına da sahiptir. Tüketicinin bu hakkını kullanması için reklamdaki hileyi öğrendiği tarihten itibaren bir yıl süresi vardır.

Bunun yanı sıra Türk Ticaret Kanunu dürüstlük kuralına aykırı reklamlar ve satış yöntemleri ile ilgili olarak haksız rekabet davalarının açılabilmesini mümkün kılmıştır. Haksız rekabette bulunarak kendi mal veya hizmetlerini rakiplerininkine tercih edilmesi için kişisel durumu, ürünleri, ticari faaliyeti ve işleri hakkında yanlış veya yanıltıcı bilgi veren kişiler için hukuki olarak önemli düzenlemeler yapılmıştır. Böyle bir durumda kanun, dürüstlük kuralına aykırı ve haksız olarak rakipleri ile rekabet eden kişiye veya şirkete karşı tüketiciyi korumaktadır. Bu kapsamda aldatıcı reklam sebebiyle zarar gören veya zarar görme tehlikesi olan tüketici, fiilin haksız olup olmadığının tespitini, haksız rekabetin önlenmesini, haksız rekabet sonucunun ortadan kaldırılmasını isteyebilir; kusur var ise maddi ve manevi zararlarının giderilmesi için tazminat talep haklarını kullanabilirler. Ancak tüketicinin bu taleplerde bulunması için yine zamanaşımı sürelerine dikkat etmesi gerekmektedir.

Özetle reklamlarda bir malın belirli özelliklere sahip olduğu veya sahip olmadığı belirtilerek tüketici aldatılmış, yanıltılmış ise tüketiciler zararları ölçüsünde tazminat talep edebileceği gibi, Reklam Kurulu'na şikayet talebinde bulunarak reklamların durdurulmasını, düzeltilmesini de talep edebilir. Ayrıca haksız rekabetten doğan talep ve dava hakları ile ceza davası için şikayette bulunma haklarına da sahiptirler. Dolayısıyla ticari amaçlarla sağlığımızı, yaşamımızı dahi tehdit eden aldatıcı reklamlara karşı tüketicilerin başvurabileceği hukuki yollar kanunlarımızda oldukça geniş kapsamda düzenlenmiş olup, tüketicilerin bu bilinçle hukuki haklarını kullanması bu durumların önüne geçilmesi için önem taşımaktadır.


AVUKAT GİZEM GÜL UZUN