Koşullu Salıverme

Koşullu salıverme, hapis cezasını çekmekte olan mahkumun yasada öngörülen süreyi iyi halli olarak geçirmesi durumunda, cezasını tamamen çekmeden ilgili makamca alınacak bir kararla serbest bırakılmasıdır.

Koşullu salıverme, cezanın infazında hükümlünün iyi halli olmasına bağlanan ödüldür.

Koşulları

1.İyi Halli Olmak

Koşullu salıverilmeden yararlanabilmek için mahkumun kurumdaki infaz süresini iyi halli olarak geçirmesi gerekir.

Hükümlünün iyi halli olup olmadığının yani infaz süresini, ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara içtenlikle uyarak haklarını iyi niyetle kullanarak yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirerek geçirmiş ve uygulanan iyileştirme programlarına göre de toplumla bütünleşmeye hazır olduğunun disiplin kurulunun görüşü alınarak idare kurulunca saptanmış bulunması gerekir.

2.Süre

Koşullu salıvermeden yararlanabilmek için kural olarak cezanın üçte ikisinin infaz kurumunda çekilmesi gerekmektedir. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum edilmiş olanlar otuz yılını, müebbet hapis cezasına mahkum edilmiş olanlar yirmi dört yılını infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.

Koşullu salıverilme süresinin hesaplanmasında, hükümlünün on beş yaşını dolduruncaya kadar infaz kurumunda geçirdiği bir gün, iki gün olarak dikkate alınır.

Böylece bu kişilerin ceza infaz kurumlarında yattığı her bir gün, iki gün yatmış olarak kabul edilecektir.

Denetim Süresi

Koşullu salıverilen hükümlünün tabi tutulacağı denetim süresi, infaz kurumunda geçirilmesi gereken sürenin yarısı kadardır. Ancak süreli hapislerde hak ederek tahliye tarihini geçemez.

Hükümlü, denetim süresinde infaz kurumunda öğrendiği meslek veya sanatı icra etmek üzere, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında, ücret karşılığında çalıştırılabilir.

On sekiz yaşından küçük olan hükümlüler, denetim süresinde eğitimlerine, gerektiğinde barınma olanağı da bulunan bir kurumda devam ederler.

Yargıç, denetim süresinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir.

Yargıç, koşullu salıverilen hükümlünün kişiliğini ve topluma uyumdaki başarısını göz önünde bulundurarak denetim süresinin, denetimli serbestlik tedviri uygulanmadan veya herhangi bir yükümlülük belirlenmeden geçirilmesine karar verebileceği gibi, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmasına da karar verebilir ve belirlenen yükümlülükleri denetim süresi içerisinde kaldırabilir.

Koşullu Salıverme Kararı

Bir hükümlünün koşullu salıverilmesi hakkında ceza infaz kurumu idaresi tarafından hazırlanan gerekçeli rapor, hükmü veren mahkemeye; hükümlü başka bir yerde bulunuyorsa o yerde bulunan aynı derecedeki mahkemeye verilir. Mahkeme, bu raporu uygun bulursa hükümlünün koşullu salıverilmesine dosya üzerinden karar verir.

Mahkeme, raporu uygun bulmadığı takdirde gerekçesini kararında gösterir. Bu kararlara karşı itiraz yoluna gidilebilir.

Denetim süresi yükümlülüklere uygun ve iyi halli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır.

Koşullu Salıverilmesi Kararının Geri Alınması

Koşullu salıverilen hükümlünün denetim süresinde hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, yargıcın uyarısına rağmen uymamakta direnmesi durumunda koşullu salıverilme kararı geri alınır.

Koşullu salıverilme kararının geri alınması durumunda hükümlünün, sonraki suçu işlediği tarihten itibaren kalan cezasının aynen, yükümlülüklerine aykırı davranması durumunda, bu yükümlülüklere uymama tarihi ile hak ederek salıverilme tarihi arasındaki süreyi geçmemek koşuluyla takdir edilecek bir sürenin ceza infaz kurumunda çektirilmesine karar verilir.

Koşullu salıverilme kararının geri alınmasından sonra aynı hükmün infazı ile ilgili bir daha koşullu salıverilme kararı verilemez.

Koşullu salıverilme kararının geri alınmasına, hükümlü geri kalan süre içinde işlediği kasıtlı bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkum edilirse, hükmü veren ilk derece mahkemesi veya bölge adliye mahkemesi tarafından hükümlünün bağlı tutulduğu yükümlülükleri yerine getirmemesi durumunda koşullu salıverilme kararına esas teşkil eden hükmü veren ilk derece mahkeme veya bölge adliye mahkemesi veya koşullu salıverilme kararını vermiş olan mahkeme tarafından, dosya üzerinden karar verilir. Bu kararlara karşı itiraz yolu açıktır.

Koşullu Salıverilme Hükümlerinin Uygulanmayacağı Suçlar

Devlet Güvenliğine Karşı İşlenen Suçlar

Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar

Ulusal milli savunmaya karşı suçlar

Bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi dolayısıyla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkumiyet durumunda koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz.

Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 23.06.2023 tarihli, 2023/2761 E. , 2023/4541 K. sayılı kararı
HÜKÜM ÖZETİ : “Şartla tahliyesine karar verilen ancak fiilen tahliye edilmeyerek başka bir cezasının infazına başlanan hükümlünün koşullu salıverilme süresi içerisinde kasıtlı suç işlediğinden bahisle şartla tahliyesinin geri alınmasına karar verilemez.”

Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2023/2761 E.  , 2023/4541 K.

MAHKEMESİ:Ağır Ceza Mahkemesi

TEBLİĞNAME GÖRÜŞÜ : İlgili kararın kanun yararına bozulması
Yağma ve hırsızlık suçlarından … 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 06.01.2017 tarihli ve 2017/21 değişik sayılı içtima kararıyla 15 yıl 39 ay 20 gün hapis cezasına hükümlü …’ın, bu cezasının infazı sırasında, 30.09.2018 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere şartla tahliyesine ilişkin … 2. Asliye Ceza Mahkemesinin, 28.09.2018 tarihli ve 2018/63 değişik sayılı kararını müteakip, adı geçen hükümlünün denetim süresi içinde 18.10.2018 tarihinde işlemiş olduğu hükümlü veya tutuklunun kaçması suçundan … 3. Asliye Ceza Mahkemesinin 19.02.2019 tarihli ve 2018/365 Esas, 2019/19 Karar sayılı kararıyla 5 ay hapis cezasına mahkum olması sebebiyle, şartla tahliyenin geri alınmasına,
15.04.2020 tarihinde yürürlüğe giren 7242 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair Kanun’un 48 … maddesi ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 107 nci maddesinde yapılan düzenlemenin sanık lehine olduğundan bahisle denetim süresinde işlenen suçtan dolayı verilen 5 ay hapis cezasının 2 katı olan 10 aylık (300 gün) sürenin ikinci suçun işlendiği 18.10.2018 tarihinden itibaren başlamak ve bihakkın tahliye tarihini (03.12.2027) geçmemek üzere aynen infazına dair … İnfaz Hakimliğinin 18.02.2022 tarihli ve 2022/1623 Esas, 2022/1697 Karar sayılı kararına karşı yapılan itirazın reddine ilişkin merci … 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 28.03.2022 tarihli ve 2022/202 değişik … sayılı kararı ile ilgili olarak;

Adalet Bakanlığının, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309 uncu maddesinin birinci fıkrası uyarınca, 18.01.2023 tarihli ve 94660652-105-33-19551-2022-Kyb sayılı evrakı ile kanun yararına bozma istemine istinaden düzenlenen, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının, 07.03.2023 tarihli ve 2023/9754 sayılı Tebliğnamesi ile dava dosyası Daireye gönderilmekle, gereği düşünüldü;

I. İSTEM
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının, 07.03.2023 tarihli ve 2023/9754 sayılı kanun yararına bozma isteminin;
“… 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 06.01.2017 tarihli ve 2017/21 değişik sayılı içtima kararıyla 15 yıl 39 ay 20 gün hapis cezasına hükümlü … hakkında … Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 06.01.2017 tarihli ve 2015/5600 sayılı müddetnamede, hükümlünün cezasının 15 yıl 39 ay 20 gün hapis, cezaevine giriş tarihinin 24.12.2009, hakederek tahliye tarihinin 19.08.2027, koşullu salıverme tarihinin 19.06.2018 olarak belirlendiği,
… İnfaz Hakimliğinin 11.01.2017 tarihli ve 2017/40 Esas, 2017/40 Karar sayılı kararı ile hükümlünün cezasının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilmesine ilişkin karar verilmesini müteakip, hükümlünün denetimli serbestlik tedbirinin gereklerine uymamakta ısrar ettiğinden bahisle … İnfaz Hakimliğinin 10.04.2017 tarihli ve 2017/886 Esas, 2017/895 Karar sayılı kararı ile hükümlünün kapalı ceza infaz kurumuna iadesine karar verilmesini takiben, … Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 10.09.2018 tarihli ve 2018/2420-2421-2422-2423-2424-2425-2426 sayılı müddetnamede hükümlünün cezaevine giriş tarihinin 30.05.2017, hakederek tahliye tarihinin 03.12.2027, koşullu salıverme tarihinin 30.09.2018 olarak belirlendiği,
Diğer yandan, … 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 06.01.2017 tarihli ve 2017/21 değişik sayılı içtima kararının yanında, hükümlünün hırsızlık suçundan farklı mahkemelerce verilerek; 01.11.2017, 04.12.2017 ve 22.12.2017 tarihlerinde kesinleşen cezalarının … 2. Asliye Ceza Mahkemesinin 10.09.2018 tarihli ve 2018/186 değişik sayılı içtima kararıyla 3 yıl 16 ay 20 gün hapis cezası olarak ayrıca toplanmasına karar verilmesini takiben, … Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 10.09.2018 tarihli ve 2018/2427, 2428, 2429 sayılı zincirleme müddetnamede hükümlünün cezasının 3 yıl 16 ay 20 gün hapis, cezaevine giriş tarihinin 30/09/2018, hakederek tahliye tarihinin 26.01.2023, koşullu salıverme tarihinin 10.02.2021 olarak belirlendiği,
Hükümlünün … Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 10.09.2018 tarihli ve 2018/2420-2421-2422-2423-2424-2425-2426 sayılı müddetnamesine istinaden 30.09.2018 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere … 2. Asliye Ceza Mahkemesinin, 28.09.2018 tarihli ve 2018/63 değişik … sayılı kararı ile şartla tahliyesine karar verildiği, ancak fiilen tahliye edilmeyerek … Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 10.09.2018 tarihli ve 2018/2427, 2428, 2429 sayılı zincirleme müddetnameye istinaden … T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda anılan cezasının infazına başlandığı ve anılan cezasının infazı sırasında 18.10.2018 tarihinde … Açık Ceza İnfaz Kurumundan firar etmesi sebebiyle hükümlü veya tutuklunun kaçması suçundan … 3. Asliye Ceza Mahkemesinin 19.02.2019 tarihli ve 2018/365 Esas, 2019/19 Karar sayılı kararıyla verilen 5 ay hapis cezasının 20.09.2019 tarihinde kesinleşmesi sebebiyle, … İnfaz Hakimliğinin 18.02.2022 tarihli ve 2022/1623 Esas, 2022/1697 Karar sayılı kararı ile şartla tahliyenin geri alınmasına, denetim süresinde işlenen suçtan dolayı verilen 5 ay hapis cezasının 2 katı olan 10 aylık (300 gün) sürenin ikinci suçun işlendiği 18.10.2018 tarihinden itibaren başlamak ve bihakkın tahliye tarihini (03.12.2027) geçmemek üzere aynen infazına karar verildiği anlaşılmakla;
1-Dosya kapsamına göre;
Hükümlü henüz koşullu salıvermeden önce 01.11.2017, 04.12.2017 ve 22.12.2017 tarihlerinde kesinleşerek infaza gelen cezalarının ayrı bir müddetname konusu yapılmayıp, çözülecek olan içtima kararındaki cezalar ile sonradan kesinleşerek infaza gelen cezaların toplanması suretiyle yeni bir içtima kararı verilmesi; bu yeni içtima kararı uyarınca da tek bir müddetname düzenlenip, bu müddetnamede belirlenecek olan yeni koşullu salıverme ve bihakkın tahliye tarihlerine göre hükümlünün hukuki durumunun değerlendirilmesi gerektiği gözetilmeden, itirazın kabulü yerine yazılı şekilde reddine karar verilmesinde,
2-Kabule göre de;
Benzer bir olay nedeniyle Yargıtay 1. Ceza Dairesinin 03.12.2021 tarihli ve 2021/12431Esas, 2021/14643 Karar sayılı ilamında yer alan, “… Benzer bir olay nedeniyle Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 20.04.2021 tarihli ve 2019/1-434 Esas, 2021/155 Karar sayılı ilamında, ” Somut olaydaki gibi durumlarda ise, yani almış olduğu cezadan dolayı hakkında koşullu salıverilme kararı verilen bir hükümlünün, koşullu salıverilme tarihinden önce işleyip de içtimaya dâhil edilmeyen başka bir cezasının infazına başlanılması, başka bir ifadeyle koşullu salıverilmesine rağmen başka bir cezasının infazı nedeniyle cezaevinden ayrılmaması hâlinde, hükümlü hakkında koşullu salıverilme kararı verilmiş olsa da cezaevi dışına çıkmadığı için denetim süresinin başladığından da söz edilemez. Bu nedenle, cezaevinden ayrılmaması nedeniyle denetim süresi başlamayan bir hükümlünün, cezevindeyken sonradan işlediği başka bir suç nedeniyle koşullu salıverilme kararının geri alınması da hakkaniyete aykırı sonuçlar doğuracaktır.” şeklindeki açıklamalar nazara alındığında, hükümlünün içtima kararına dahil olmayan bir başka suçun infazı nedeniyle ceza infaz kurumunda bulunması nedeniyle koşullu salıverilmenin denetim süresinin başladığından bahsedilemeyeceği ve bu esnada işlenen hükümlü veya tutuklunun kaçması suçunu işlemiş olmasının koşullu salıverilmesinin geri alınmasına neden olmayacağı gözetilmeden; itirazın kabulü yerine yazılı şekilde reddine karar verilmesinde; isabet görülmemiştir.”
Şeklindeki gerekçeye dayandığı anlaşılmıştır.
II. GEREKÇE
1. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309 uncu maddesinin, (1), (2) ve (3) üncü fıkraları;
(1) Hâkim veya mahkeme tarafından verilen ve istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen karar veya hükümde hukuka aykırılık bulunduğunu öğrenen Adalet Bakanlığı, o karar veya hükmün Yargıtayca bozulması istemini, yasal nedenlerini belirterek Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına yazılı olarak bildirir.
(2) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, bu nedenleri aynen yazarak karar veya hükmün bozulması istemini içeren yazısını Yargıtayın ilgili ceza dairesine verir.
(3) Yargıtayın ceza dairesi ileri sürülen nedenleri yerinde görürse, karar veya hükmü kanun yararına bozar.
Şeklinde düzenlenmiştir.
2. … 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 06.01.2017 tarihli ve 2017/21 değişik sayılı içtima kararı ile 15 yıl 39 ay 50 gün hapis cezasına hükümlü … hakkında … Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 10.09.2018 tarihli ve 2018/2420-2421-2422-2423-2424-2425-2426 sayılı müddetnamede hükümlünün cezaevine giriş tarihinin 30.05.2017, hakederek tahliye tarihinin 03.12.2027, koşullu salıverme tarihinin 30.09.2018 olarak belirlendiği ve … 2. Asliye Ceza Mahkemesinin 28.09.2018 tarihli ve 2018/63 değişik … sayılı kararı ile 30.09.2018 tarihinden geçerli olmak üzere şartla tahliyesine karar verildiği anlaşılmıştır.

3. Hükümlü hakkında … 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 06.01.2017 tarihli ve 2017/21 değişik sayılı içtima kararının yanında, hükümlünün hırsızlık suçundan farklı mahkemelerce verilerek; 01.11.2017, 04.12.2017 ve 22.12.2017 tarihlerinde kesinleşen cezalarının … 2. Asliye Ceza Mahkemesinin 10.09.2018 tarihli ve 2018/186 değişik sayılı içtima kararıyla 3 yıl 16 ay 20 gün hapis cezası olarak ayrıca toplanmasına karar verildiği, … Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 10.09.2018 tarihli ve 2018/2427, 2428, 2429 sayılı müddetnamede hükümlünün, cezaevine giriş tarihinin 30.09.2018, hakederek tahliye tarihinin 26.01.2023, koşullu salıverme tarihinin 10.02.2021 olarak belirlendiği görülmüştür.

4. Hükümlünün, … Cumhuriyet savcılığınca düzenlenen müddetnameye konu içtimalı 15 yıl 39 ay 50 gün hapis cezasının infazı sırasında 30.09.2018 tarihinden geçerli olmak üzere şartla tahliyesine karar verilmesine rağmen, fiilen tahliye edilmeyerek … Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 10.09.2018 tarihli müddetnameye konu içtimalı 3 yıl 16 ay 20 gün hapis cezasının infazına başlandığı ve bu cezasının infazı sırasında 18.10.2018 tarihinde … Açık Ceza İnfaz Kurumundan firar etmesi sebebiyle hükümlü veya tutuklunun kaçması suçundan verilen 5 ay hapis cezasının 20.09.2019 tarihinde kesinleşmesi sebebiyle, … İnfaz Hakimliğinin 18.02.2022 tarihli ve 2022/1623 Esas, 2022/1697 Karar sayılı kararı ile şartla tahliyenin geri alınmasına, denetim süresinde işlenen suçtan dolayı verilen 5 ay hapis cezasının 2 katı olan 10 aylık (300 gün) sürenin ikinci suçun işlendiği 18.10.2018 tarihinden itibaren başlamak ve bihakkın tahliye tarihini (03.12.2027) geçmemek üzere aynen infazına karar verilmiştir.
5. 5275 sayılı Kanun’un 99 uncu maddesinde yer alan, “(1) Bir kişi hakkında hükmolunan herbir ceza diğerinden bağımsızdır, varlıklarını ayrı ayrı korurlar. Ancak, bir kişi hakkında başka başka kesinleşmiş hükümler bulunur ise, 107 nci maddenin uygulanabilmesi yönünden infaz hâkimliğinden bir toplama kararı istenir.”şeklindeki düzenleme dikkate alınarak hükümlü hakkında henüz şartla tahliye kararı verilmeden önce, 01.11.2017, 04.12.2017 ve 22.12.2017 tarihlerinde kesinleşerek infaza gelen cezalarının ayrı bir müddetname konusu yapılmayıp, infazı yapılmakta olan cezaları ile içtima edilmesi için Cumhuriyet Savcılığınca mahkemeden yeni bir içtima kararı istenmesi, bu yeni içtima kararı uyarınca da tek bir müddetname düzenlenip, bu müddetnamede belirlenecek olan yeni şartla tahliye ve bihakkın tahliye tarihlerine göre hükümlünün hukuki durumunun değerlendirilmesi gerektiği gözetilmeksizin yapılan uygulama doğru ve yerinde değildir.

6. Hükümlünün 30.09.2018 tarihinden geçerli olmak üzere şartla tahliyesine karar verilmesine rağmen fiilen tahliye edilmeyerek başka bir cezasının infazına başlandığı, ceza infaz kurumundan firar ettiği tarihe kadar ceza infaz kurumunda bulunduğu anlaşılmakla, fiilen serbest bırakılmayan, ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün 18.10.2018 tarihinde işlediği hükümlü ya da tutulunun kaçması suçundan mahkum olmasına rağmen, şartla tahliyenin geri alınması koşulları oluşmadığından şartla tahliyesinin geri alınmasına ve aynen infaza ilişkin İnfaz Hakimliğince verilen karar karşı yapılan itirazın kabulü yerine reddine dair itiraz merciince verilen karar Kanun’a aykırı olup, kanun yararına bozma talebi yerinde görülmüştür.

III. KARAR
1. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma isteminin KABULÜNE,

2. … 1. Ağır Ceza Mahkemesince verilen 28.03.2022 tarihli ve 2022/202 değişik … sayılı kararın 5271 sayılı Kanun’un 309 uncu maddesinin üçüncü fıkrası gereği, oy birliğiyle KANUN YARARINA BOZULMASINA,

Dava dosyasının, Mahkemesine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE,

23.06.2023 tarihinde karar verildi.