Teknolojinin ve erişilebilirliğin dünyada artması fayda ile birlikte yeni suç tiplerinin çıkmasına da neden oldu. Sosyal medya artık hayatımızda çok önemli bir yere sahip.
Verilere baktığımızda sosyal medyanın kullanımı ve sosyal medyada geçirilen sürede önemli bir artış var. Hemen hemen herkesin en az bir sosyal medya hesabı var. Birçoğumuzun sosyal paylaşım sitelerinde yayınladığı fotoğrafların, videoların artmasıyla "fotoğrafların, videoların ve seslerin izinsiz kullanılması" da gündeme gelmektedir.
Sosyal medya platformlarının artmasıyla, fotoğraf kopyalamak ve bunları etik olmayan amaçlarda kullanmak kolaylaştı. Kişiler kendi hesaplarından paylaşım (fotoğraf, video vs.) yapıyor, diğer kişiler de bu paylaşımları görüyor. Bu durum bazı kötü niyetli kişilerin yapacakları hukuka aykırı işlemler için kolaylık sağlıyor. Son dönemlerde yaşanılan sıkıntılardan biri de kişilerin sosyal medya hesaplarından paylaştığı fotoğrafların, videoların alınması ve izinsiz olarak başka hesaplarda veya platformlarda paylaşılmasıdır. Bu tür izinsiz paylaşımlar mağduriyetlere neden olmakta ve eylemin mahiyetine göre farklı türde suçlar gündeme gelmektedir.
Kişilerin yaşamış oldukları hayat Özel ve Genel olarak ikiye ayrılmaktadır. Kişinin genel hayatı herkesle paylaşmış olduğu, insanlarla paylaşmaktan çekinmediği ve birçok insanla temasta olduğu hayatıdır. Özel hayat ise biraz daha kişiseldir. Kişi, özel hayatını sadece kendi istediği insanlara açtığı gibi hiç kimseye açmamayı da seçebilmektedir. Buna göre özel hayatın sınırları kişinin, diğer kişilerin bilmesini istemediği bilgileri kapsamakta ve kişinin bu bilgileri diğerlerinin müdahalesi olmadan saklamaya devam etmesidir. (Çetin, E., Her Yönüyle Basın Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004, s. 157)
Kişilerin fotoğraflarının, videolarının izinsiz olarak kullanılması ile birlikte Ceza Hukuku anlamında suç oluşacaktır. Kişisel verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi suçunun oluşması için fotoğrafların kişinin izni dışında ele geçirilmiş ve yayınlanmış olması gerekmektedir.
TCK madde 134’de Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu düzenlenmiştir;
(1) Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(2) Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayınlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.
Özel yaşamın ifşa edilmesi sadece sosyal medya veya haber yapılması yoluyla değil, posta aracılığıyla veya sanal ortamda taşınabilir bellek içinde kaydedilerek ya da internet üzerinden elektronik posta ekinde gönderilmesi yoluyla verilmesinde de suç oluşacaktır.
Türk Ceza Kanunu madde 136'da açıkça "kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır." denilmektedir.
TCK’nın 137. Maddesinde: Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle ya da belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi halinde verilecek cezada yarı oranda bir artırım yapılacağı belirtilmiştir.
İzinsiz fotoğraf ve videoların yayınlanmasında yalnızca kişilik haklarının ihlali değil aynı zamanda tazminat davası da söz konusu olmaktadır. İzinsiz olarak fotoğrafı paylaşılan kişi maddi zarara uğramışsa maddi tazminat davası, ticari itibarı, kişiliği, onuru veya diğer manevi zararlara aykırı bir durum söz konusu olmuş ise manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir. Haksız fiilden doğan tazminat davası için dava zamanaşımı süresi ise fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren iki yıl, her halukarda 10 yıldır. Yazılı veya görsel basın veya sosyal medya üzerinden kişilik haklarına saldırı nedeniyle açılan manevi tazminat davalarında da bu durum geçerli.
Fotoğraf ve video ihlallerinin en sık yaşandığı yerler Instagram, Facebook ve Twitter gibi sosyal medya platformları. Bu platformlarda yaşanılan sorunlarda şirketler, ihlal durumlarının kendilerine bildirilmesi halinde inceleme başlatıyor. Yapmanız gereken ilgili görseli ve profil sayfasını bağlantıya tıklayarak ihbar etmek.
Fotoğrafınızın sizden izinsiz yayınlandığını gördüğünüz zaman ya da izinsiz şekilde fotoğraflandığınız ve bu verilerin hukuka aykırı şekilde yayıldığı zaman size en yakın karakola gidip şikayetçi olabilir, Cumhuriyet Savcılığı’ na suç duyurusunda bulunabilirsiniz. Daha sonra söz konusu fotoğraflar sizi sıkıntıya sokabilecek ve kaldırılması gereken fotoğraflar ise Sulh Ceza Hakimliği’ nden kaldırılmasını talep edebilirsiniz. Söz konusu fotoğraflar sitede yayınlanmışsa o site ile iletişime geçerek kaldırılması için talepte bulunabilirsiniz. 5651 sayılı Kanunun 9. maddesinde, İnternet ortamında yapılan yayındaki içerik dolayısıyla hakları ihlal edilen kişilere içeriğin yayından çıkarılmasını talep etme hakkı düzenlenmiştir.
ÜNLÜ OLAN KİŞİLERİN HER FOTOĞRAFI YAYINLANABİLİR Mİ?
Ünlü olmayan kişilerin, ister kamuya açık alanda ister kendi konutunda kendisine vurgu yapılacak biçimde fotoğraflanması özel yaşamın ihlali sayılır. Fakat ünlü kişilerde durum farklıdır. Ünlülerin farklı olmasının sebebi: 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 86. Maddesindeki düzenlemedir. Bu maddeye göre ‘’Ülkenin siyasi ve içtimai hayatında rol oynayan kişilerin fotoğrafları’’ rıza alınması gerek duyulmaksızın haber amaçlı kullanılabilmektedir. Ancak yine de bu resimlerin kişilik haklarına zarar verecek şekilde kullanılması hukuka aykırıdır.
Eğer ünlü kişi samimi bir gizlenme faaliyeti ve ihtiyacı içindeyse, örneğin; evinin içinde izinsiz ve gizlice fotoğraflanması durumunda, kendisine ait evinin havuzunda bahçe duvarlarının üzerine tırmanılarak fotoğraflanması durumunda özel yaşamın ihlali suçu oluşacaktır. Yani ünlü bir kişide olsa kişinin özel alanında çekilen fotoğraf da rızası gerekir. Ama ünlü bir kişi için bir otel havuzunda kamuya açık alanda çekilen fotoğraf aleni olduğu için hukuka aykırılık taşımamaktadır.
