ÖLÜ CANLAR
MÖ 3. yüzyılda yaşamış olan Yunan filozof Gadaralı Menippos, Menippos yergisi adıyla bilinen yarı gülünç, yarı ciddi bir edebiyat türü geliştirmiştir. Rus yergisinin de önde gelen edebiyat dehası Nikolay Vasilyeviç Gogol'un "Ölü Canlar" adlı eseri, çarlık Rusya’sının çöküş döneminde yaşanan ahlaki çöküş ve yozlaşmayı menippos yergisi türüyle yazar.
Ölü Canları yazarken yol arkadaşı Puşkin’in, 29 Ocak 1837’de düelloya girdiği Georges d’Anthes tarafından öldürüldüğünü öğrenen Gogol, Mart 1837’de dostu Pletnev’e acı dolu duygularını şöyle anlattığı söylenir.
“Rusya’dan bundan daha kötü bir haber alamazdım. Onun ölümüyle tüm yaşam sevincim ortadan kayboldu. Kaç defa kalemi yeniden ele almayı denedim fakat her seferinde kalem elimden düştü. Anlatılmaz büyüklükte bir keder!” (Gogol, Perepiska N. V. Gogolya v Dvuh Tomah, s.133)
Bu olayın sonucunda girdiği bunalım ve psikolojik sıkıntılar üzerine Roma’ya yerleşir. Gogol, Ölü Canları Puşkin’den bir vasiyetmiş gibi üzerinde çalışmaya devam ederek yazmaya devam ettiği söylenir.
Romanın başkahramanı zengin olma hayaliyle yanıp tutuşan dolandırıcı Pavel İvanovich Chichikov, şehirleri dolaşarak, toprak sahiplerinin malı olan köle köylüleri satın almaktadır. Ancak istediği köylüler sağlıklı olanlar değil, tam aksine ölü olanlardır. Roman ismini buradan alır. Romanın başkahramanı chichikov 'un karakteri, pragmatik, hırslı, etik sınırları aşan bir portre olarak dönemin bürokrasisini, küçük memurları ve taşradaki toprak sahiplerini temsil eder. Gogol, chichikov karakteri aracılığıyla insani değerlerin yozlaşarak toplumsal yapının üzerindeki hakim olmasını ironik bir şekilde anlatır.
Yaşadığımız zamanda da çarlık Rusya’sının son dönemlerindeki gibi bir sürü chichikov var artık. Toplumsal çürümüşlüğün insan karakteri üzerinde getirdiği erozyon zamanla etrafını kirletmeye, kötü kokular salmaya, bulunduğu ortamdaki karakterleri de bir kanser gibi sararak birçok chichikov üretti. Bu insan tipolojisi toplumda güç kudret sahibi olan ve kendi çıkarları uğruna eserdeki "canlar" gibi insanları alınıp satılabilen ve yalnızca ekonomik birer varlık olarak görürler. Dönem chichikovlar dönemi artık.
Gogol bu romanı tamamlayamadı. Belki de ilerde bir zamanda dünyanın başka yerlerinde olabilecek çürümüşlüğü de hayal ederek insanların yaşadığı toplumdaki çürümüşlükleri yazmaları için. Sonsuz sayıda yazılabilecek şekilde. Bu yüzden roman sonsuza açılan bir kapı ile bitiyor.
Bu edebiyat şaheseri birçok kez sahnelendi. Ama bu eserin KESK (Kamu Emekçileri Sendikası) tarafından oyunlaştırılmasını çok önemli buluyorum. Zaman zaman provalarına gidip izlediğimde önceki izlediklerimden çok daha büyük bir zevk aldığımı hissediyorum ve tüm izleyicilere bu oyunu mutlaka izlemelerini tavsiye ediyorum.
“Ölü Canlar Bir Gogol Komedyası” adlı tiyatro oyununu yeniden yorumlayıp oyunlaştıran İnanç Su’ya, yönetmen Müfit KELAV’a ve aşağıda isimleri olan çok değerli KESK oyuncularına yoğun emeklerinden dolayı teşekkür ediyorum.
Alaattin Süzer (Pavel İvanovich Chichikov): Oyunun ve romanın ana kahramanıdır. Dolandırıcılığı, maceraperestliği, sevimliliği ile insanların inandığı bir kişidir.
Senem Tamburoğlu (Korobochka Anne): Yaşadığı malikâneyi ustalıkla yöneten ve toprak sahibi olan saf bir kadındır.
Uğur Yıldırım (Manilov): Silik şahsiyetli kendi hâlinde biridir.
Eser Demirçin (Nozdryev): Kumarbaz, sarhoş, yalancı bir insandır.
Eser Demirçin (Plevshkin): Aşın derecede cimri bir insandır.
Uğur Yıldırım (Sobakevich): Kaba, iri yapılı bir tip.
Sercan Dağtoros (Selifah, Petrushka): Chichikov’un hizmetçileridir
Selma Çinkır (Monic): Manilovun karısıdır
KESK Adana Şubeler Platformu’nun hazırladığı “Ölü Canlar Bir Gogol Komedyası” adlı tiyatro oyununa 8 Aralık Pazar Saat: 19:00 da ORHAN KEMAL KÜLTÜR MERKEZİNE (ÇUKUROVA BELEDİYESİ) tüm Adanalıları bekliyoruz.
